1-Amaliy mashg`ulot Mavzu: Berilgan ish sharoitlari uchun traktorning tortish xossalari ko`rsatkichlarini hisoblash Ishning maqsadi

1-Amaliy mashg`ulot
Mavzu: Berilgan ish sharoitlari uchun traktorning tortish xossalari
ko`rsatkichlarini hisoblash
Ishning maqsadi. Mashina –traktor agregati unga ta’sir etuvchi tashqi kuchlarni traktorning tortish kuchidan foydalanishga oid talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlash, berilgan ish sharoiti uchun traktorning tortish xossalari ko`rsatkichlarini hisoblash va uni tahlil qilish.
Amaliy mashg`ulotni bajarish tartibi.
1.Topshiriqda berilgan traktorning texnik tavsifi mazkur qo`llanmaning 1va 2-ilovasidan ko`chirib olinadi.
2.Topshiriqda berilgan 2 xil dala sharoiti va traktorning uzatmasi uchun quyidagilar hisoblanishi kerak(ilova-3);
-urinma tortish kuchi, 𝑅_𝑖;
-traktor yurish mexanizmlari (zanjir, g`ildirak)ni yer bilan eng ko`p
tishlashish kuchi, 𝑅_𝑚𝑎𝑥;
-harakatlantiruvchi kuch, 𝑅_ℎ𝑎𝑟;
-traktorni harakatlanishiga qarshilik qiluvchi kuch, 𝑅_𝑞𝑎𝑟;
-qiyalikga ko`tarilishga qarshilik ko`rsatuvchi kuch, 𝑅_𝑎;
-traktorning berilgan sharoitdagi ilmoqdagi tortish kuchi, 𝑅_𝑖𝑙;
-traktorning berilgan sharoitdagi ish harakati tezligi, 𝑉_𝑖𝑠ℎ;
-traktorning tortish quvvati, 𝑁_𝑖𝑙;
-tortishdagi foydali ish koeffitsienti, 𝜂_𝑓;
3.O`qituvchi tomonidan ko`rsatilgan uzatma uchun traktorning tortish muvozanati grafigini qurish.
4.Traktorning tortish xossalari (yurituvchi mexanizmining tuproq bilan tishlashish ishonchliligi, yurish tezligi va tortishdagi f.i.k.) va ularning kattalik qiymatlarida ta’sir qiluvchi omillar bo`yicha xulosa berish.
5.Tortish quvvatining (bir uzatmada) turli tuproq sharoitlarida ishlaganda o`zgarishi sabablarini belgilash.
Berilgan:
Traktor rusumi TTZ80.10________________________________________________
Traktor uzatmasi _______________________________________________
Yer maydoni holati₁______________₂__________
Maydon qiyaligi _______________________________________________ Topshiriq bo`yicha tushunchalar.

1. 
   Yetakchi g`ildirakdagi urinma tortish kuchi 𝑃_𝑢 traktorning hamma uzatmalari uchun quyidagi ifoda orqali hisoblanadi:
   

𝑁_𝑑𝑣=60 𝑖_{𝑡𝑟=241.5+83.5+54.7+18.1} 𝜂_{𝑚= 0.95} 𝑟_𝑘=1.5 𝑛_𝑛=0.23

2. 
   

𝑃_𝑢 = 0,159 ∙ 𝑁_𝑑𝑣 ∙ 𝑖_𝑡𝑟 ∙ 𝜂_𝑚/𝑟_𝑘 ∙ 𝑛_𝑛

𝑃_{𝑢 =0.159*60*397.8*0,95/1.5*0,23=552,8}

bu yerda: 𝑁_𝑑𝑣-dvigatelning nominal quvvati, kVt

𝑖_𝑡𝑟-uzatmalar bo`yicha transmissiyaning umumiy uzatish soni 𝜂<sub>𝑚</sub> - traktor transmissiyaning f.i.k.
𝑟<sub>𝑘</sub>-pnevmatik g`ildirakli traktorning g`ildiragi to`g`ini radiusi yoki zanjirli traktor yulduzchasining boshlang`ich aylanasi, m
𝑛_𝑛 – dvigatel tirsakli valining nominal aylanish chastotasi, sek^-1

G`ildirakli traktorlar uchun: 𝑟<sub>0 =0,880</sub> 𝜆 =0,8 ℎ<sub>𝑠ℎ</sub> =
𝑟<sub>𝑘</sub> = 𝑟<sub>0</sub> + 𝜆 ∙ ℎ<sub>𝑠ℎ</sub>
1,5=0,880+0,8*ℎ<sub>𝑠ℎ</sub>
0,62=0,8*ℎ<sub>𝑠ℎ</sub>
ℎ<sub>𝑠ℎ</sub> =0,62/0,8
ℎ<sub>𝑠ℎ</sub> =0,775
bu yerda: 𝑟<sub>0</sub> –g`ildirak aylanasining radiusi, m
ℎ_𝑠ℎ – pnevmatik shinasining balandligi, uning eniga teng, m
𝜆 - shinaning ezilish koeffitsienti, (ko`proq maydalangan maydon uchun 0,8 qattiq maydon uchun 0,75)

Shunday qilib ikki xil dala holatlari uchun 𝑟_𝑘 ikkita qiymatga ega bo`ladi.
Zanjirli traktorlar uchun 𝑟_𝑘 = 𝑟₀(texnik tavsifnomadanolinadi, ilova-2).
𝜂_𝑚𝑧-transmissiya va zanjirning f.i.k.

G`ildirakli traktorlar uchun𝜂<sub>𝑚𝑧</sub> = 𝜂<sub>𝑚</sub>
Zanjirli𝜂<sub>𝑚𝑧</sub> = 𝜂<sub>𝑡𝑠</sub><sup>𝛼</sup> ∙ 𝜂<sub>𝑘</sub><sup>𝛽</sup> ∙ 𝜂<sub>𝑧</sub>
G`ildirakli bu yerda:𝜂_𝑡𝑠, 𝜂_𝑘, 𝜂_𝑧silindrik (0,95…0,98), konussimon (0,94…0,96)
uzatmalar va zanjirning (0,95) ilashish f.i.k.
𝛼 va 𝛽 - silindrik va konussimon uzatmalar tishlashish juft soni (texnik tavsifnomadan olinadi ilova-2).

2. Traktor yurituvchi mexanizmining tuproq bilan tishlashish nominal kuchi𝑅_𝑚𝑎𝑥 kN quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:
𝑃𝑚𝑎𝑥 = 𝜇 ∙ 𝐺𝑡𝑖𝑠ℎ
bu yerda: 𝜇- tishlashish koeffitsienti (berilgan ilovadan variantga muvofiq
olinadiilova-3)
𝐺<sub>𝑡𝑖𝑠ℎ</sub>- tishlashish og`irligi, kN

Qator orasiga ishlov beradigan uch g`ildirakli 3x2 sxemali traktorlar uchun

G`ildiraklari 4x2 sxemali traktorlar uchun agar 𝑃<sub>𝑢</sub> < 𝑃<sub>𝑚𝑎𝑥</sub>bo`lsa

Agar 𝑃_𝑢 > 𝑃_𝑚𝑎𝑥bo`lsa