1-dars 1-§. Organik kimyo tarixi. Organik birikmalarning o‘ziga xos xususiyatlari darsning maqsadi

V.Tashkily qism;
a)Salomlashish
b)Yo’qlama
c)Siyosiy daqiqa
VI.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savol va topshiriqlar berish.
1. Monosaxaridlar strukturasiga asoslanib glukoza bilan fruktozani qanday reaktivlar bilan farqlash mumkinligini tegishli reaksiyalar bilan izohlang.
2. Glukoza molekulasi tarkibidagi funksional guruhlarning mavjudligini qanday reaksiyalar yordamida isbotlash mumkin?
3. Glukozaning ochiq halqali formulasi tarkibida gibridlangan orbitallar yig‘indisini hisoblang.
4. Glukozani A.M. Butlerov usuli bo‘yicha olinishida tarkibida 72 ta sp2 gibridlangan orbitallar saqlagan reagent sarflandi. Hosil bo‘lgan monosaxarid massasini (g) aniqlang.
5. Glukozani A.M. Butlerov usuli bo‘yicha olinishida tarkibida 108 ta sp2
gibridlangan orbitallar saqlagan reagent sarflandi. Hosil bo‘lgan monosaxarid
yonishidan hosil bo‘lgan CO2 ning hajmini (l n.sh.) aniqlang.
VII.Dars bayoni:
1. Agar kraxmalning taxminiy molekulyar massasi 32,4·103 ga teng bo‘lsa, uning gidrolizidan necha mol glukoza hosil bo‘ladi?
Masalaning yechimi: Ma’lumki, kraxmal molekulasi polimer sifatida gidrolizga uchraganda
hosil bo‘ladigan monomerlar soni uning polimerlanish darajasiga teng. O’z navbatida, polimerlanish darajasini aniqlash uchun polimer massasini uni tashkil qiluvchi struktur birlik massasiga bo‘lish kerak, ya’ni ularning miqdorini aniqlash kerak.
(C6H10O5)n + (n-1)H2O H2SO4 , to nC6H12O6
Kraxmalning struktur birligi C6H10O5 ning massasi 162 g/mol bo‘lsa, berilgan massadan foydalanib n, ya’ni polimerlanish darajasini topsak bo‘ladi: 162 g/mol 1 ta struktur birlikning massasi
32,4·103 g ya’ni 32400 g x ta struktur birlikning massasi Demak, shuncha massa kraxmaldan 200 ta glukoza hosil bo‘larkan. Javob: 200 mol
X.Uyga vazifa:
Mavzuga oid masala va mashqlar.
1. Laboratoriya sharoitida glukoza hamda saxaroza eritmalarini bir-biridan farqlash uchun qanday reagentdan foydalansa bo‘ladi? Javobni tegishli reaksiyalar
bilan izohlang.
2. Kraxmaldan etanol olish mumkinligini tegishli reaksiyalar bilan izohlang.
49-DARS MAVZU:MASALALAR YECHISH