1 Davlat va huquq nazariyasining predmetini

199.Huquqning umumiy asoslari, tamoyillari va mazmuni deganda, umumhuquqiy va tarmoq hamda huquqiy tartibga solishning huquqiy prinsiplari nazarda tutiladi. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi 5-moddasi ikkinchi qismida fuqarolik huquqiy munosabatlarida qonun o‘xshashligidan foydalanish mumkin bo‘lmagan hollarda, taraflarning huquq va burchlari fuqarolik qonunchilik hujjatlarining umumiy negizlari va mazmuni (huquq o‘xshashligi)ga hamda halollik, oqillik va adolat talablariga amal qilgan holda belgilanadi.

200. Ҳуқуқ принциплари таъсир этиш доирасига кўра
умумҳуқуқий, соҳалараро ва соҳавий тамойилларга бўлинади.
Umumiy huquqiy prinsiplar butun huquqiy tizim asosida turishi bilan
tavsiflanadi. Bu prinsiplar tahlili orqali u yoki bu mamlakat huquqiy tizimining mazmun-mohiyati, tabiati, xususiyatlari, harakatlanish sifatlari
haqida xulosa chiqarish mumkin. Bunday huquqiy prinsiplar qatoriga
quyidagilar kiradi:
Huquqni shakllantirish va amalga oshirishda demokratizm prinsipi.
Mazkur prinsip huquqni yaratish sohasida xalqning, bevosita xalq
vakillari b o ‘lmish deputatlarning, jam oat birlashmalari va nodavlat tashkilotlar, siyosiy partiyalar va fuqarolarning huquqiy siyosatni shakllantirish
va ham da qonunchilikni takomillashtirishda keng ishtiroki orqali n am o ­
yon b o ia d i. Huquqni amalga oshirish jabhasida dem okratizm tamoyili
huquqni qoilovchi va huquqni muhofaza qiluvchi organlarni tashkil etish
va faoliyat yuritish tartibida, dastavval odil sudlovni amalga oshirish jara-
yonida, ularning fuqarolarga yaqinligida, aholi uchun yuridik yordamning
realligi darajasida o ‘z aksini topadi. Xususan, 0 ‘zbekistonda keng rivojlanayotgan sud — huquqiy islohotining zam inida ham dem okratik jihatlarni chuqurlashtirish yotadi. Bunda advokatlar mavqeyini kuchaytirish,
sud jarayonida prokuror bilan advokatning huquqiy mavqeyini tenglashtirish, prokuratura va ichki ishlar organlari xodimining faoliyatini inson
huquqlarini ta ’minlash nuqtayi nazaridan isloh etish kabilar ko‘zda tutiladi. “Jamiyatda demokratiya qay darajada ekanligini belgilovchi kamida
uchta m ezon bor, — deb ta ’kidlaydi O'zbekiston Prezidenti I.A.Karimov. Bular — xalq qarorlar qabul qilish jarayonlaridan qanchalik xabardorligidir. H ukum at qarorlari xalq tom onidan qanchalik nazorat qilinishi,
oddiy fuqarolar davlatni boshqarishda qanchalik ishtirok etishidir. Ana
shu uch sohada haqiqiy siljishlar bo‘lmas ekan, demokratiya haqidagi
hamma gap-so‘zlar yo xalqqa xushomad qilish yoki oddiy siyosiy o‘yin
bo‘lib qolaveradi” 1.