1. kirish nazariy materiallar reja

Oziqlantirish talablari 
 
• Quyidagilarni bilish katta ahamiyatga ega:
– tokning o‘g‘itga bo‘lgan talabi;

---

37 
– har bir o‘g‘itning vazifasi;
– tokning o‘g‘itga bo‘lgan talabini fiziologik davrlarga bog‘liqligi;
– o‘g‘itlash vaqti;
– qancha miqdorda o‘g‘it berish kerakligi. 
Asosiy mineral o‘g‘itlar 
Eng muhim makroelementlar:
– Azot (N);
– Fosfor (P);
– Kaliy (K); 
– Kaltsiy (Ca);
– Magniy (Mg). 
• Boshqa (makro va mikro elementlar): 
– Temir (Fe); 
– Bor (B); 
– Marganets (Mn); 
– Rux (Zn); 
– Oltingugurt (S). 
Makro va mikro elementlarning ahamiyati 
• Azot:
– o‘sishga ta’sir qiladi;
– vegetativ a’zolarning tarkibi hisoblanadi; 
– oqsil (protein) manbai; 
1 tonna hosil uchun 3,9 kg talab etiladi.
• Fosfor:
– energiya tashuvchi;
– hujayra bo‘linishi, yangi novdalar rivojlanishini ta’minlaydi;
– 1 tonna hosil uchun 3 kg talab etiladi.
• Kaliy:
– eng kerakli moddalardan;
– tokning kaliyga bo‘lgan talabi kuchli; 
–moddalar almashinuvidagi рН (ishqoriylik) va kislotalilik darajasi me’yorini 
ta’minlaydi;
– tez harakatchan;
–uglevodlar harakati va sintezi, novdalarning pishish jarayonida qatnashadi, tokni 
sovuqqa chidamliligini oshiradi; 
– 1 tonna hosil uchun 1 kg talab etiladi.
• Kaltsiy:
– tok qismlarida ahamiyati katta (novdalar, barglar,
ildizlar); 
– hujayra devorlarini tashkil qilish, hujayra devorlarining ozuqalarni o‘tkazish 
qobiliyatini yaxshilaydi;
– ozuqani o‘tkazadi shuning uchun oziqlantirishda ahamiyati katta;

---

38 
– uzum po‘stining mustahkamligini oshiradi (saqlash imkoniyati oshadi);
– 1 tonna hosil uchun 0,2 kg talab etiladi (uzumdagi ulushi past). 
• Magniy:
– fotosintez jarayonida, xlorofil donachalarida ahamiyati katta;
– fermentatsiya jarayonida;
– uglevodlarni hosil kilishda;
– 1 tonna hosil uchun 0,1 kg talab etiladi;
– uzumdagi ulushi past.
– Temir:
– xlorofil sintezi;
– tokni nafas olishida;
– рН (ishqoriylik darajasi) darajasi yuqori tuproqlardagi etishmovchiliklar.
• Bor, Rux:
– hujayra bo‘linishi;
– gul changining rivojlanishida muhim va katta ahamiyatga ega;
– bularning yetishmasligi tok changlanishiga zarar ko‘rsatadi.