1. kirish nazariy materiallar reja

4. Tuproqda namlikni saqlashda begona o‘tlarning zarari 

---

33 
Begona o‘tlar tuproqni ozdiradi hamda tuproqdagi namlikni parlatib yuboradi. 
Shuning uchun hamma yoqda begona o‘tlarni qator oralarida, tup qatorlarida hamda tup 
oralaridan yo‘q qilish choralarini ko‘rish kerak. 
5. Tokzorlarda xomtokning ahamiyati 
Hosilli uzumzorlarda muhim yozgi ishlarga yashil operatsiya–xomtok va chekanka 
kiradi.
Tokzorlarda o‘tkaziladigan yashil operatsiyalar to‘g‘ri, o‘z vaqtida o‘tkazilganda, 
novdalar normal holda pishib etiladi, mevalari kattalashadi, kelasi yili uchun hosil 
kurtaklari shakllanadi. 
Xomtok o‘tkazish natijasida qalinlashgan novdalar olib tashlanib, siyraklashtiriladi, 
quyosh nuridan foydalanish yaxshilanadi, qolgan hosilli novdalarning rivojlanishi 
kuchayadi. Chekankani birinchi navbatda kuchli o‘sadigan tuplarda bir vaqtda 
siyraklashtirib, yonidan chiqqan bachki novdalar, qaysiki qalinlashib, havo va yorug‘lik 
etkazmaydiganlari ham bir yo‘la olib tashlanadi. Chekanka avgust oyining boshida 
o‘tkaziladi. 
Bu tadbirlar hammasi parlanish maydonini qisqartirib, suv sarfini kamaytiradi 
hamda tuproqdagi namlikni 100 m
3/
ga gacha iqtisod qilish imkonini yaratadi. 
Tuproq sharoiti, bog‘ va tokzorlarning holati er osti suvlarining miqdorini hisobga 
olgan holda suvdan to‘g‘ri foydalanish uchun qattiq nazorat o‘rnatish, oqava suvlarni 
bekorga oqib ketmasligiga yo‘l qo‘ymasdan, ichki xo‘jalik ishlarida suv oborotini tashkil 
qilish zarur. 
Asosiy vazifa qurib qolmaslik chorasini ko‘rish, o‘simlikni o‘sishdan to‘xtatmaslik, 
mavjud bog‘ va tokzorlardan yuqori sifatli yaxshi mahsulot olish, suv va ozuqa tarkibini 
ta’minlab saqlab, kelasi yil hosili uchun puxta zamin tayyorlashdir. 
Meva-uzum hosilini ko‘tarish, mahsulot ishlab chiqarishda asosiy faktor bu–bog‘ va 
tokzorlarni to‘g‘ri sug‘orishdir. 
Bog‘ va tokzorlarni hozirgi vaqtda asosan ariqlar orqali sug‘oriladi. Ariqlar orqali 
sug‘orilganda suvning ancha qismi parlanish bilan yo‘qoladi, birmuncha qo‘l mehnati 
sarflanadi, bunda hosilli 1 gektar bog‘da mehnat sarfi 60 kishi soatga etadi.