1-ma’ruza. Energetikaning muhum o‘rni. Energetikaning strukturasi

Sinxron generatorning qisqa tutashuv tavsifi. 5-rasmda sinxron generatorning qisqa tutashuv tajribasi sxemasi, Sinxron generator qisqa tutashuv tajribasi va qisqa tutashuvdagi vektor diagrammasi ko‘rsatilgan.

5-rasm. Qisqa tutashuv tajribasida yakor chulg‘amlari ampermetrlar orqali qisqa tutashtirilib, sinxron generatorining rotori nominal chastotada aylantiriladi. So‘ngra qo‘zg‘atish toki i_K ni noldan asta-sekin ko‘paytira borib, yakor toki i_ya nominal qiymatiga etkaziladi. SHu tajribaga asosan Sinxron generator qisqa tutashuv tajribasiI_yak=f(i_K) grafigi yasaladi. Bu tajribada xam i_K=0 bulgan vaqtida qoldiq EYUK ta’sirida yakor toki xosil bo‘ladi. Stator chulg‘amining aktiv karshiligi R_ya juda kichik bo‘lgani uchun uni xisobga olinmasa, bu tajribada generator yakoridagi tok induktiv xarakterga ega bo‘ladi. Ana shu induktiv tokdan xosil bo‘lgan magnit oqimi asosiy magnit oqimiga teskari bo‘lgani uchun uni kamaytiradi. SHu sababli qutbo‘zaklari to‘yinmagan, Sinxron generator salt ishlash tavsifiesa to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘ladi.

Sinxron generatorning tashqi tavsifi. Sinxron generatorni loyixalashda uning nominal parametrlari aktiv-induktiv yuklamada cos =0,8 katta quvvatli generatorlarda esa cos =0,85…0,9 ga hisoblanadi. Generatorning vkuchlanishining yuklama toki I ga bog‘lanishini ifodalovchi v=f(I) egri chiziqSinxron generatorning tashqi tavsifi deyiladi. Bu xarakteristikani olish uchun o‘tkaziladigan tajribada qo‘zg‘atish toki i_K, chastota f va cos qiymatlari o ‘zgarmas bo‘lishi kerak. 6-rasmda

Sinxron generatorning tashqi tavsifi ko‘rsatilgan. Bu xarakteristikadan xam yuklama olishda kuchlanishning pasayishini aniqlash mumkin, ya’ni ΔU=U_H-U yoki ΔU%= 100 bo‘ladi. Ammo bunday tajriba orqali ΔU ni aniqlash tejamsizdir. SHu sababli odatda EYUKlarning vektor diagrammasidan yoki Amaliy diagrammalardan foydalanib, aniqlanadi.

Sinxron generator rostlash tavsifi. YUklama toki I_ya ning o‘zgarishida generatorning kuchlanishi nominalga teng va o‘zgarmas, ya’ni ΔU=U_H=const bo‘lishini ta’minlaydigan i_K=f(I_ya) bog‘lanish sinxron generator rostlash tavsifi deyiladi. Bu xarakteristika chastota f=f_H=const va quvvat koeffitsienti cos = constbo‘lgan sharoitda olinadi.