1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning mazmuni va ahamiyati

Mahsulotlaming turlari bo‘yicha ishlab chiqarish 
rejasining bajarilishi va dinamikasining tahlili
T/r
Mahsu­
lot
turlari
Bazis
yili
Hisobot yili
Rejaga nisbatan
Bazis yiliga 
nisbatan
Reja
bo‘yicha
Amalda
bajari-
lishi
Farqi
( + ; - )
В ф п -
lishi,
%
Farqi
( + ; - )
Dina-
mika- 
si, 
%
1.
Tola
5403
8362
8775
+413
104,9
+3372
162,4
2.
Chigit
8510
14618
15038
+420
102,9
+6528
176,7
3.
Momiq
412
935
344
-5 9 1
36,8
- 6 8
83,5
4.
Katta
momiq
286
761
1175
+414
154,4
+889
410,8
5.
Urug‘
48
450
64
-3 8 6
14,2
+ 16
133,3
6.
Kuyundi
2039
2027
- 1 2
99,4
-
-
20

---

Paxta tolasi chiqimining tahlili shuni ko‘rsatadiki, hisobot yilida 
rcja oshig‘i bilan bajarilgan, ammo bazis yiliga nisbatan u keskin 
kamaygan.
Zavodda paxtani qayta ishlashga bazis yilida 14659 tonna, 
hisobot yilida 27423 tonna paxta xomashyosi sarf bo‘lgan.
Hisob-kitoblar shuni ko'rsatadiki, qayta ishlangan paxta xom- 
ashyosidan olingan paxta tolasi bazis yilida 36,9 foizni (5403-100/ 
14659), hisobot yilida reja bo‘yicha 30,5 foizni (8362-100/27423), 
haqiqatda esa 32 foizni (8775-100/27423) tashkil qildi. Ushbu 
ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, paxta tolasi bo‘yicha chiqim 
darajasi rejaga nisbatan 1,5% ga oshgan, ammo bazis yiliga nisbatan 
13,3% ga kamaygan.
Ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, zavod paxta tolasi bo‘yicha 
chiqimini oshirish imkoniyatidan to‘liq foydalangan emas.
Mahsulotlaming turlari bo‘yicha reja bajarilishining tahlili 
bilan bir qatorda, assortimenti tahlilini ham amalga oshirish zarur. 
Mahsulot assortimenti deganda nima tushuniladi?
Mahsulotning tarkibi bo‘yicha turlanishi mahsulot assortimenti 
hisoblanadi. Masalan, paxta tolasining navlar bo‘yicha tur- 
kumlanishi assortimentga misol bo‘la oladi.
Mahsulotlar assortimentining tahlilida ishlab chiqarish uchun 
rejalashtirilgan mahsulotlaming miqdori va hajmi bo‘yicha bo‘la- 
digan o‘zgarishlari aniqlanib, ularga baho beriladi. Assortiment 
bo‘yicha rejaning bajariUsh darajasiga baho berish uchun yakuniy 
ko‘rsatkich aniqlab olinadi.
Mahsulot assortimenti bo‘yicha reja bajarilishini ifodalovchi 
yakuniy ko‘rsatkichni aniqlash uchun ishlab chiqarilib, assortiment 
tarkibiga qabul qihngan mahsulot jami miqdori (hajmi)ning reja 
bo‘yicha ishlab chiqarilishini ko‘zda tutilgan jami mahsulot hajmiga 
bo‘lish kerak:
Kar = Assortimentga qabul qilingan mahsulot hajmi.