1-mavzu. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari reja

Ta’lim metodlari tavsifi - O’quvchilarning bilimdlarini oshirish, malaka va 
ko’nikmalarni egallash uchun ta’lim metodlari uch guruxga ajratiladi. Har bir 
gurux bir necha xil metodlarni o’z ichida mujassamlashtirgan. Mujassamlashtirilgan 
metodlarning ta’lim jarayonidagi urniga kura so’zdan foydalanish, ko’rgazmali his 
qilish va amaliy metodlar deb guruxlanadi va ulardan pedagogik jarayonda keng 
foydalaniladi.
Uch guruxdagi metodlarning mavjudligi orqali o’quvchinining o’zlash tirilgan 
faoliyati bilan organizmning turli analizatorliri tizimi yordamida tanishtirish 
ta’minlanadi: o’quvchi eshitadi, ukadi, o’zi hara kat jarayonini his qiladi. Ishga 
ikkala signal sistemasi jalb kilina di. Harakat faoliyatini o’qitishda amaliy metodlar 
muxum ahamiyat kasb etadi. Birin chi ikki poydevor kursa, uni ko’rib bitirish - ya’ni 
harakat faoliyatining ijrosi u yoki bu usul orqali amalga oshiriladi.
So’zdan foydalanish usullari - O’qituvchi o’z faoliyatini asosan so’z 
erdamida (konstruktivlik, tash kilotchilik, izlanuvchanlik) amalga oshiradi, 
shuningdek o’quvchilar bilan o’zaro mulokat va munosabat urnatadi. So’z ta’lim 
jarayonini faollashtiradi, aytarli to’la va aniq tasavvurning shakillantiradi, ta’lim 
ning vazifasini chukurrok his qilish va fikrlashga yordam beradi. So’z yordamida 
o’qituvchi o’quv materialidan foydalanadi, uning o’zlashti rilishi natijasini 
baholaydi va tahlil qiladi, bu bilan o’quvchini uz-o’zini baholashga o’rgatadi. Va 
nihoyat, so’z bo’lmaganda, o’qituvchi ta’lim ning barcha jarayoniga xos holatni va 
o’quvchining xulki yurish-turishi boshqa shu kabi jarayonlarni boshqara olmagan 
bular edi.

---

Shunday qilib, o’qituvchi so’zning ikki funktsiyasidan foydalanish imkoniga 
ega: birinchidan - ma’nosi orqali ukitilayotgan material ning mazmunini ifodalash; 
ikkinchidan emotsionalligi - o’quvchi hissiyotiga ta’sir etishi.
So’zning ma’nosi harakat vazifasini amalga oshirish uchun aniq va o’quvchilar 
tushunarli bo’lishi lozim. B.A. Ashmarin (1979) shu yo’nalish bo’yicha quyidagi 
uslubiy tavsiyalarni taklif etadi. 
3
1. So’z ma’nosining mazmuni o’quvchilar xususiyatlari va ta’lim vazifalariga 
muvofiqlashgan bo’lishi. Yangi harakat faoliyatini o’zlashtirishdan avval dastlabki 
tushuntirishdan foydalanish, eng avval harakat faoliyati asosini anglash va so’ng 
harakat texnikasini detallarini bayon qilish va unga tushunib etish.
2. So’zdan foydalangan holda o’zlashtiriladigan harakat faoliyatini foydasini 
uktirish. Masalan, bolalar tir mashib chiqishning erkin usulini bir oz bilganliklari 
sababli, ko’pincha koordinatsiya talab qiladigan uch usul bilan tirmashib chiqishni 
o’rganish xoxishni pasayishga olib keladi. Tushunarli tarzda bu usulning afzalliklari 
so’zlab berilsa, o’zlashtrishdagi salbiy munosabatni yo’qka chika rish mumkin.
3. So’zning harakat faoliyatidagi aloxida harakatlarning o’zaro bog’liqligini