Xavflar kvantifikatsiyasi – xavflarni (ofat, talofot, yong„in, nurlanish,
shamol va boshq.) sifatini, oqibatini aniqlashda sonli tavsiflarning joriy
qilinishidir.
Inson mehnat faoliyati qo‘yidagi turlarga bo‘linadi:
1.Jismoniy faollikni talab qiluvchi mehnat turi;
2.Mexanizatsiyalashgan mehnat turi;
3.Yarim avtomatlashgan mehnat turi;
4.Avtomatlashgan mehnat turi;
5.Konveer mehnat turi;
6.Ishlab chiqarish jarayonini boshqarish bilan bog„liq mehnat turi;
7.Aqliy mehnat turi.
1.Jismoniy faollikni talab qiluvchi mehnat turi. Mehnat faoliyati turlari
ichida eng ko„p uchraydigan mehnat turi bo„lib, maxsus mehnat vositalari yetarli
bo„lmagan vaziyatlarda ko„proq qo„llaniladi. Bunda katta energetik kuch talab
qilinadi, ya‟ni 4000-6000 kkal va undan ortiq energiya sarflanadi. Ushbu mehnat
turi ko„p hollarda qo„llanilishi bilan bir vaqtda, bir qancha kamchiliklarga ega.
Xususan, ish unumdorligining past bo„lishi, maxsulotning oz miqdorda ishlab
chiqarilishi, tez toliqish oqibatida ish kunini ko„p vaqtini (50%) dam olishga
sarflanishi va boshqalar.
2.Mexanizatsiyalashgan mehnat turi. Bu mehnat faoliyati turida
ishchilarning mehnatga sarf qiladigan energiyasi 3000-4000 kkal atrofida bo„ladi.
Mexanizatsiyalashgan mehnat turida asosan ishchi kuchi energiyasi tejaladi va
asosiy ish texnika va texnik vositalar yordamida bajariladi. Bunday mehnat turida
maxsus bilim va malaka talab etiladi. Mexanizatsiyalashgan mehnat turida ishchi
kuchining samaradorligi pasayadi, ammo u masofadan turib qo„l harakatidan
foydalanishi oqibatida yuqori ish unumdorligiga erishiladi. Demak, bu mehnat
turida, kichik qismda qabul qilingan ma‟lumotlar asosida muayoyan ishlarning
takrorlanishi mehnat unumdorligini oshishiga olib keladi.
3.Yarim avtomat mehnat turi. Bu mehnat turida insonning uzluksiz
ishlashiga chek qo„yiladi va ish faoliyatini avtomatlashtirilgan mexanizmlar
boshqaradi. Insonning vazifasi avtomatlashtirilgan liniyalarga xizmat ko„rsatish va
elektron texnikalarni boshqarish bilan cheklanadi. Ushbu mehnat faoliyatida – ish
qismining kattaligi, ish unumdorligining yuqoriligi, lekin inson asabining turli
darajadagi tarangligi bilan xarakterlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
