1-mavzu: siyosat ob’yektiv voqeilik sifatida. Siyosat ijtimoiy hodisa. Siyosat tushunchasi

Qisqаchа хulоsа

Hаr qаndаy jаmiyatning siyosiy hаyotini аnglаsh uning siyosiy mаdаniyatini аnglаsh, siyosiy mаdаniyatini hаr tаrаflаmа o’rgаnish оrqаli erishilаdi. Fаqаt shu оrqаliginа siyosiy tizimning mаnbаi, хаrаktеri vа o’zigа хоs хususiyatlаrini, jаmiyatdа hukmronlik qilаyotgаn siyosiy tаshkilоt, ijtimоiy guruhlаrning хаtti-hаrаkаti, siyosiy jаrаyonlаrning yo’nаlishi vа хаrаktеri hаqidа аniq mа’lumоtgа egа bo’lish mumkin.

Siyosiy mаdаniyat оdаmlаrning хulq-аtvоrigа vа turli tаshkilоtlаrning fаоliyatigа tа’sir ko’rsаtаdi, uning ichki vа tаshqi хоdisаlаrni idrоk etish, siyosiy tizim vа tаrtibоtlаrgа, hukmron guruh vа аlоhidа siyosiy rаhbаrlаr fаоliyatigа, shахsning jаmiyat siyosiy hаyotidа tutgаn o’rnigа bаhо bеrishdа аsоsiy mеzоn hisоblаnаdi. U siyosiy yo’lni ishlаb chiqish vа ro’yobgа chiqаrish uchun kеng istiqbоl yo’llаrini оchib bеrаdi.


Mavzu: Siyosiy madaniyatning ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga ta’siri.
"Siyosiy madaniyat" atamasi siyosiy tizimlarni tasniflash va tavsiflash sxemasida muntazam ravishda qo'llaniladi. U siyosiy hodisalarni tushuntirish vositasi sifatida ham ishlatiladi. Siyosiy madaniyat turli tarkibiy qismlarga va turli xil o'zgarishlarga ega.
Almond siyosiy madaniyatni "siyosiy tizim o'rnatilgan siyosiy ob'ektlarga yo'naltirilganlikning o'ziga xos namunasi" deb ta'riflaydi.
Shuni ta'kidlash kerakki, "orientatsiyalar" siyosiy harakatlarga moyillik bo'lib, an'analar, tarixiy xotiralar, motivlar, me'yorlar, his-tuyg'ular va belgilar kabi omillar bilan belgilanadi.
Siyosiy madaniyat deganda ma’lum bir davrda xalqda hukmron bo‘lgan siyosiy e’tiqodlar, his-tuyg‘ular va qadriyatlar yig‘indisi tushuniladi.
U in'ikoslarni filtrlaydi, munosabatlarni belgilaydi va ishtirok etish usullariga ta'sir qiladi. Madaniyat siyosiy o'yinning asosiy tarkibiy qismidir. Bu, asosan, psixologik odamlarning siyosat, ularning qadriyatlari va his-tuyg'ulari haqida o'ylashlarini anglatadi. Bu haqiqiy siyosiy xatti-harakatlarga ishora qilmaydi.
Lucian Pye "siyosiy madaniyatni "siyosiy tizimga tartib va ma'no beradigan va siyosiy xatti-harakatlarni boshqaradigan asosiy taxminlar va qoidalarni ta'minlaydigan munosabatlar, e'tiqodlar va hissiyotlar to'plami" deb ta'riflaydi.
Oddiy qilib aytganda, siyosiy madaniyat ma'lum bir davrda millatda hukmronlik qiladigan siyosiy e'tiqodlar, his-tuyg'ular va qadriyatlar to'plamini anglatadi.
Siyosiy madaniyat turli mexanizmlar orqali uzatiladi. Ommaviy axborot vositalari, ta'lim tizimi, cherkov va biznes tashkiloti kabi.
Siyosiy madaniyatning tarkibiy qismi
Siyosiy madaniyatning yo'nalishlariga ko'ra uchta tarkibiy qismi mavjud. Ular
1. Kognitiv yo'nalish- bu siyosiy ob'ektlarni bilish va bilishni anglatadi. Masalan, siyosiy yoki davlat majlislari, ijro etuvchi organ va sud tizimi, bosim guruhlari va manfaatlar guruhlari mavjudligi haqidagi bilimlar.
2. Affektiv orientatsiya- bu siyosiy ob'ektga nisbatan his-tuyg'u va hissiyotlarni bildiradi. Masalan, hukumatni qo'llab-quvvatlash yoki muxolifat bu yo'nalishning asosini tashkil qiladi.
3. Baholash yo'nalishi- bu siyosiy ob'ektlar haqidagi hukmni anglatadi. Yo'nalishning siyosiy ob'ektlariga ijro etuvchi, qonun chiqaruvchi va sud hokimiyati institutlari, siyosiy partiyalar va bosim guruhlari kiradi.
Siyosiy madaniyatning o'lchovlari
Bu odamlarning siyosiy lavozimlarni egallagan shaxslar, davlat tizimidagi tartiblar va institutlar hamda muhim siyosiy masalalar to'g'risidagi ma'lumotlarini kengaytiradi.
Odamlarning siyosiy tizim qanday ishlashi va uning faoliyatining evolyutsiyasi haqidagi g'oyalari, qanday siyosiy qoidalarning amal qilishi haqidagi e'tiqodlari, siyosiy masalalarni hal qilishda odamlarning qadriyatlari va afzalliklari, jamiyatdagi to'g'ri yoki noto'g'ri "siyosiy o'yin qoidalari" haqidagi e'tiqodlari deb tushunadi.
Davlat mansabdor shaxslari va mansablariga munosabat – davlat idoralari xalq oldida qanday maqomga ega va odamlar siyosiy tizimda turli davlat lavozimlariga qanday obro‘-e’tibor beradilar. Ularning siyosatda qanday ishtirok etishlari va u bilan bog'liq xatti-harakatlari haqidagi e'tiqodlar fuqarolarning siyosatda qanday ishtirok etishlari va ular qanday ishtirok etishlari haqidagi misoldir.
SIYOSIY MADANIYATNING TABIYATI
Qisqacha aytganda, siyosiy madaniyat jamiyatdagi "siyosiy o'yin qoidalari" ni boshqaradi. U siyosiy rahbarlik va hokimiyatning tabiati, hokimiyat va siyosiy ishlarni noto'g'ri boshqarish usullari, hukumatning to'g'ri va noto'g'ri funktsiyalari haqidagi e'tiqodlarni o'z ichiga oladi. Bu yo‘nalish va munosabatlarning barchasi bir-biri bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, shaxs psixikasining bir qismini tashkil qiladi. Ular yashirin siyosiy tendentsiyalarni, siyosiy xulq-atvorga moyilliklarni tashkil qiladi va bular siyosiy tizimning yashashi va barqarorligi uchun alohida ahamiyatga ega.
Siyosiy madaniyatni belgilovchi omillar Siyosiy hokimiyat bilan belgilanadi
• Hukumatning xabardorligi
• Hukumatning umidlari
• Hukumatning ishtiroki
Siyosiy madaniyat turlari
Siyosiy madaniyatning uch turi mavjud
1. Paroxial madaniyat-bu paroxiyaviy madaniyatda xalqning ongli darajasi past va umidlari past bo'ladi va ular siyosatda deyarli qatnashmaydilar va deyarli qatnashmaydilar, ular minimal ishtirok darajasiga ega deyishadi. Ushbu modelda odamlar siyosiy tizimga nisbatan kognitiv yo'nalishga ega emaslar. Odamlar hukumatdan ijobiy narsa kutmaydilar va siyosatda qatnashmaydilar, chunki u elita doirasi sifatida qaraladi. Hukumat o'z qoidalarini amalga oshiruvchi sifatida ko'riladi.
2. Siyosiy madaniyat sub'ekti - yuqori darajadagi xabardorlik, kutish va ishtirok etish minimaldir. Odamlar tizimlarning faqat chiqish tomoniga kognitiv yo'nalishga ega. Odamlar hukumatning ijobiy harakatlaridan tashqari, lekin o'zlari siyosiy faollikka moyil emaslar. Siyosatni domen sifatida ko'ring.
3. Ishtirok etish madaniyati - bu modelda fuqaro tizimning kirish va chiqish jihatlari haqida kognitiv yo'nalishga ega. Fuqarolar hukumatdan katta umidlarga ega va siyosatda shaxsan ishtirok etadi. Ayniqsa, saylov paytida bu faol ishtirok etdi.

Siyosiy tizimga nisbatan jamoatchilikning munosabati tizimning ishlashiga kuchli ta'sir qiladi. Siyosiy madaniyat jamiyatning siyosiy tizimini qonuniylashtirishga yordam beradi. U qulab tushganda yoki shubha ostiga olinsa, qonuniylik inqirozi yuzaga keladi. Inqiroz, mojarolar, muvaffaqiyatsizliklar fuqarolarning butun tizimga bo'lgan ishonchini tezda yo'q qilishi mumkin. To'g'ri madaniyatni saqlash siyosatchilar va byurokratlarning asosiy tashvishidir.

Siyosiy Ijtimoillashuv nima?
Siyosiy madaniyat jamiyatlar ichida siyosiy ijtimoiylashuv jarayoni orqali uzatiladi, bu orqali odamlar ijtimoiy me'yorlarni tasdiqlashni o'rganadilar, bu jarayon barqaror jamiyat va uning madaniyatini avlodlar o'rtasida o'tkazish imkonini beradi.

Ijtimoiylashtirishning ahamiyati

Bu ijtimoiy kontekstda yoki ijtimoiy o'rganish mavjudotlarida o'rganish jarayoni. Bu odamlarning siyosatni bilish jarayoni, siyosiy madaniyat qadriyatlari, e'tiqodlari va munosabatlarining avloddan-avlodga o'tishi jarayonidir.
Boshqacha aytganda, siyosiy sotsializatsiya siyosiy tizimga kirish jarayoni sifatida. Biz buni siyosiy ramzlar, institutlar, qoidalar va tartiblar haqida ma'lumot to'plash orqali qilamiz.
Bu odamlar o'zlarining siyosiy qadriyatlariga ega bo'lishlari uchun murakkab jarayondir. U millatning siyosiy madaniyatini shakllantiradi va uzatadi.
Bu fuqarolarda siyosiy tizimni qo‘llab-quvvatlashga imkon beruvchi qadriyatlar, qarashlar, e’tiqod va qarashlarni shakllantirish jarayonidir.
Bu odamlarning siyosiy e'tiqod va qadriyatlarga ega bo'lish jarayoni va ular avloddan-avlodga o'tadi.

SIYOSIY IJTIMOIYATNING TURLARI

1. To'g'ridan-to'g'ri va aniq sotsializatsiya
Bu uzatilayotgan ma'lumotlar, qadriyatlar yoki his-tuyg'ularning mazmuni aniq siyosiy bo'lgan jarayondir. Shaxs davlat tuzilmasi va funksiyalarini aniq siyosiy partiya qarashlaridan bilib oladi yoki muayyan siyosiy mafkuraning ustunligiga ishonch hosil qiladi.
2. Bilvosita yoki yashirin sotsializatsiya
Ota-onalar va o'qituvchilar bilan bo'lgan munosabatlari natijasida odamda hokimiyatga nisbatan munosabat shakllana oladi. Keyinchalik bu munosabat, xususan, siyosiy hokimiyatga qaratilishi mumkin. Shunday qilib, siyosiy bo'lmagan ob'ektlarga yo'naltirilganlik oxir-oqibat siyosiy yo'nalishlarga aylanadi.

SIYOSIY IJTIMOIYlashtirish AGENTLIKLARI

a) birlamchi sotsializatsiya
Ijtimoiylashtirish - bu erta bosqichda bo'lgan umrbod jarayon. Oila, tengdoshlar guruhi, maktab, kollej, ish joyi, siyosiy partiyalar, diniy muassasalar va ommaviy axborot vositalari ijtimoiylashuv agentlaridir. Ular insonga har xil ta'sir ko'rsatadi.
• Oila
Bu shaxs shakllanishiga sotsializatsiyaning birinchi va eng muhim ta'sir etuvchi agenti. Bolalar birinchi navbatda uyda ijtimoiylashadi, oilada nima joiz va qanday majburiyat borligini, ularning huquq va imtiyozlarini o'rganadi. Ular sodiqlik, ziddiyat, kuch va hokimiyat haqida o'rganadilar. Ammo ba'zi oilaviy qadriyatlar jamiyat va byurokratik qadriyatlarga zid keladi. U bolalarning asosiy siyosiy yo'nalishlari va bilimlarini o'rnatish vazifasini bajaradi.
• Maktab/kollej/universitetlar
Bular siyosiy tizimlarga mos bo'lgan qadriyatlarni targ'ib qilish uchun ajoyib vositadir. Maktablar va kollejlar fuqarolik ta'limida yordam beradi. Tarix siyosiy sotsializatsiya bilan bog'liq. Bolalar ijtimoiy-siyosiy birdamlikka hissa qo'shishga o'rgatiladi. Yoshlarga jamiyatning ijtimoiy qadriyatlari va e'tiqodlarini singdirish, etakchilik roli mas'uliyati va qaror qabul qilish qobiliyatlari rivojlantiriladi.
• Tengdoshlar guruhi
Tengdoshlar guruhi do'st bo'lgan yoki o'xshash yoshdagi yoki xususiyatlarga ega bo'lgan odamlar guruhini anglatadi. Alohida a'zolar o'zlari kabi odamlar guruhi bilan tanishish tendentsiyasiga ega. A'zolar bilan munosabatlar shaxsiy, samimiy va hissiydir. Tengdoshlar guruhlari a'zolarning roziligi talablarini qondiradi, ular siyosiy qarashlar va e'tiqodlarning shakllanishiga ta'sir qiladi. Siyosiy mazmun uchun sharhlar va tushuntirishlar tengdosh guruhlarda mavjud.
b) Ikkilamchi ijtimoiylashuv
Ikkilamchi guruhlarga a'zolik siyosiy dunyoda munosabatlar bilan shug'ullanish uchun juda yaxshi shogirdlikni ta'minlaydi, ularni ko'nikma, ma'lumot va moyillik, siyosiy partiyalar, kasaba uyushmalari, klublarga a'zolik bilan qurollantiradi.
• Din
Diniy tashkilotlar siyosiy sotsializatsiyaning asosiy agentlaridan biri bo'lgan. Bu to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita bo'lishi mumkin, axloqiy hokimiyat manbai bo'lgan din status-kvoni kuchaytirishi yoki norozi ovoz bo'lishi mumkin. Muhim rol o'ynaydi, chunki ular fuqarolarni birlashtirish uchun diniy tasvirlarni tortadi, Evropadagi cherkov, hindu, musulmon tashkiloti ma'lum e'tiqodlarni targ'ib qiladi.
• Ommaviy axborot vositalari
Televideniye, radio, internet, gazeta va jurnallar siyosiy ijtimoiylashuvda muhim rol o'ynaydi. Ulardan ba'zilari siyosiy partiyalarga tegishli bo'lsa, bu ommaviy axborot vositalari bizning fikrimiz va fikrimizni shakllantiradi. Ular buni ongli va ongsiz ravishda qilishadi.

Muhimligi

• Xalq orasida ma’rifat olib keladi.

• Siyosiy tizim ishida samaradorlikni keltirib chiqaradi
• Siyosiy tizimning qonuniyligini ta'minlaydi
• Siyosiy madaniyatni shakllantirishda yordam berdi
• Siyosiy madaniyatni saqlashda yordam beradi
• Xalqni siyosiy rollarga tayyorlaydi
• Siyosiy tizim va ijtimoiy tizim o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi
• Siyosiy masalalar bo'yicha bilim beradi.
• Siyosiy tizim barqarorligini ta'minlaydi
Xulosa
Ijtimoiylashtirish - bu e'tiqodlar, qadriyatlar va xulq-atvor me'yorlarini umrbod singdirish va o'zlashtirish. U beshikdan boshlanadi va qabrda tugaydi. Qiyin agentlar shaxsga turli xil ta'sir ko'rsatadi, ba'zida ular hatto qarama-qarshi yoki qarama-qarshi rol o'ynashi mumkin.
SIYOSIY ISHTIROKGA KIRISH
Har qanday ijtimoiy tizimning samarali ishlashi uchun odamlarning ishtiroki juda muhimdir. Siyosiy tizim uchun ishtirok etish muhim ahamiyatga ega. Ishtirok etish bo'lmasa, demokratiya ma'nosiz bo'lib qoladi. Ishtirok etish odamlarning siyosiy tizimning siyosatni ishlab chiqaruvchi organlarida o'z so'zlariga ega bo'lishini anglatadi. Markazsizlashtirish ishtirok etishning muhim shaklidir. Siyosiy hokimiyat barqarorligi va qonuniyligi uchun ishtirok etish zarur.
TA'RIF
Makkloskining so'zlariga ko'ra, "ishtirok etish - bu demokratiyada rozilik berish yoki qaytarib olish va hukmdorlar boshqariladiganlar oldida javobgar bo'lishning asosiy vositasidir".
Siyosiy ishtirokning ma'nosi
Siyosiy rahbarlarni tanlashga olib keladigan va siyosiy faoliyatni belgilaydigan siyosiy jarayonlarda ishtirok etish. U siyosiy jarayonga ta'sir ko'rsatadigan bir qator ixtiyoriy faoliyatga bag'ishlangan. Siyosiy jarayon hukmdorlarni tanlash va davlat siyosatini shakllantirishning turli jihatlarini o'z ichiga oladi. Faoliyatlarga saylov uchastkalarida ovoz berish, ularga a'zo bo'lish orqali ehtimoliy bosim guruhlarini qo'llab-quvvatlash, siyosiy liderlar bilan shaxsiy muloqot, partiya faoliyatida ishtirok etish, siyosiy fikrni tarqatish kiradi.
Siyosiy ishtirok etish shakllari
• Mahalliy yoki milliy saylovlarda ovoz berish
• Saylovlarni o'rganish yoki boshqa yo'l bilan tashviqot qilish
• Bosim guruhining faol a'zoligi
• siyosiy partiyaning faol a'zoligi
• Siyosiy namoyishlarda, siyosiy maqsadlarga ega sanoat ish tashlashlarida va davlat siyosatini o'zgartirishga qaratilgan shunga o'xshash tadbirlarda qatnashish.
• Hukumat maslahat qo'mitalari a'zoligi
• Jamiyat harakatining turli shakllari, masalan, turar joy yoki atrof-muhit muammolari bilan bog'liq.

Ishtirok etish turlari Ishtirok etish asosida

• Faol ishtirok - bunda xalq siyosatda faol ishtirok etadi
• Passiv ishtirok - bunda xalq siyosatga befarq bo'lib qoladi
Maqsadga asoslangan
• Instrumental - bu partiyaning g'alabasini ta'minlash yoki qonun loyihalarini qabul qilish kabi aniq maqsadlarga erishishga qaratilgan.
• Ekspressiv - bu darhol qoniqish yoki his-tuyg'ularni shunchaki ozod qilish bilan bog'liq.
Lester Milbrath tasnifi
• Gladiator faoliyati - bu partiya a'zolari partiyalarda faol bo'lgan oz sonli partiya faoliyati.
• O'tish davri faoliyati - bu a'zolar yig'ilishlarni xafa qiladigan va partiya mablag'lariga o'tkazadigan partiya faoliyatining bir turi. Ular partiya faoliyatiga hamdardlik bildiradilar, tinglaydilar.
• Tomoshabinlar faoliyati - bu vaqtinchalik ovoz berish bo'lib, unda odamlar boshqalarga ma'lum bir tarzda ovoz berishga ta'sir qiladi.

Ishtirok etmaslik shakllari Siyosiy loqaydlik

Bu passivlikning bir turi, siyosiy masalalarga qiziqish yo'qligi yoki e'tiborsizlik. Bu tashkil etilgan hokimiyatning qobiliyatsizligi va shubhasiz qabul qilinishini o'z ichiga oladi. Bu rejimni qo'llab-quvvatlaydi, lekin odamlarga butun borlig'ini siyosiylashtirishdan qochish imkonini beradi.
Siyosiy loqaydlikning turlari
A. Paroxial apatiya yoki qasddan apatiyada - axborot etishmasligi va siyosiy dunyoga qiziqishning etishmasligi. Ular ishtirok etish uchun imkoniyat yoki imkoniyatga ega bo'lmasligi mumkin. Bunday jamiyatning o'qimagan, tushunarsiz qismi orasida uchraydi.
B. Qasddan befarqlik - bu odamlar befarq bo'lishni ongli ravishda tanlaydilar.
Qasddan befarqlikning sabablari
• Bunday odamlarning siyosiy ishtiroki boshqa yutuqlarga qaraganda unchalik foydali emasdek tuyulishi mumkin.
• Siyosiy samaradorlikni o'zgartira olmaydigan narsalarga vaqt va kuch sarflashning ma'nosi yo'q kuchli his-tuyg'ular tufayli bo'lishi mumkin.
• Shaxs o'ziga tegishli bo'lgan siyosiy tizimning samaradorligi va samaradorligidan juda mamnun.
• Ko'ngilsizlik - bu tizimda tuzatib bo'lmaydigan va korruptsion amaliyotlar hukmron bo'lganligi sababli tizimdan butunlay hafsalasi pir bo'lishi mumkin.
• Mafkuraviy stereotip- siyosiy loqaydlik va passivlikni targ'ib qiluvchi mafkuraviy e'tiqodlar mavjud.
• Kinikizm siyosat va siyosatchilarni yoqtirmaslikdan kelib chiqadi. Bu siyosat "iflos biznes" degan tuyg'u, siyosatchiga ishonib bo'lmaydi va hokazo.

SIYOSIY ISHTIROKIL UCHUN MUVOFIQ OMILLAR

I. Psixologik omillar
Bu yolg'izlik va izolyatsiyadan chiqishga yordam beradi. Bu g'azab, hamdardlik, qayg'u hissiyotlarini baham ko'rish uchun platforma, yangi uyushmalar uchun do'stlik rishtalarini yaratish imkoniyatlarini taqdim etadi. Bu erkaklarni siyosiy faoliyatga jalb qilish orqali yangi turmush tarzini beradi va unga yangi maqsad bag'ishlaydi. Bu insonning o'ziga bo'lgan hurmatini oshiradi va o'zini o'zi obro'sini oshiradi. Bu unga ichki ziddiyatdagi keskinlik va ishonchsizlikni engishga yordam beradi.
II. ijtimoiy omillar
Ta'lim - bilim, tushunish va muzokaralar olib borish qobiliyatini kengaytiradi.
Kasb - ishg'ol bo'lgan odamlar boshqalarga qaraganda ko'proq qatnashadilar. Kasbiy talab ularga ishtirok etish uchun joy beradi.
Maqom - ma'lumoti, kasbi va daromadi o'z maqomiga hissa qo'shadi, yuqori maqomga ega bo'lgan odamlar boshqalarga qaraganda ko'proq ishtirok etadilar.
Jinsiy tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, erkaklar ayollarga qaraganda ko'proq qatnashgan, chunki ular ko'proq konservativ, kam ma'lumotga ega.
Yosh bo'yicha tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, o'rta asr yoshlari va qarilarga qaraganda siyosatda ko'proq qatnashgan. Mulkga egalik qilish oilaning mas'uliyatini oshirdi va guruh maqomini qabul qilish o'rta yoshdagilar orasida ko'proq ishtirok etishni osonlashtirdi.
Shahar aholisi - tadqiqotdan ko'rinib turibdiki, shahar aholisi qishloq aholisiga qaraganda ko'proq oilada ommaviy axborot vositalariga ta'sir ko'rsatishi, yuqori ma'lumot darajasi, muammolarni yaxshiroq tushunishi, arzonligi va boshqalar tufayli ishtirok etadi.
III. siyosiy omillar
Siyosiy muhit, agar mamlakat juda katta bo'lsa, odamlarda uzoqlik hissi paydo bo'lganda va siyosiy aloqa mexanizmi samarali ishlamasa, unda ishtirok etish qiyinlashadi. Hukumatning qattiqligi va qoidalarning murakkabligi ishtirok etish darajasining pasayishining boshqa sabablari hisoblanadi.
Saylov - saylov qoidalari oddiy va ovoz berish tartiblari og'ir bo'lmasa, ovoz berishda qatnashish ko'proq bo'ladi.
Hukumat faoliyati - hukumat samarasiz bo'lsa va ish yomon bo'lsa, unda ishtirok pasayadi. Bularning barchasi yaxshi ishlash avtomatik ravishda yaxshi ishtirok etishga olib keladi degani emas.
Milliy va xalqaro siyosatdagi inqiroz-inqiroz ba'zan saylov jarayonida ishtirok etish uchun turtkilarni keskinlashtirishi mumkin.
Partiya-siyosiy partiyalar doimiy ravishda odamlarni ishtirok etishga, axborot va ta'lim berishga undaydi.