1. Metod haqqında túsinik. Balalar psixologiyası hám psixodiagnostikası pániniń tiykarģı hám járdemshi metodları

B.G. Ananevtiń metodlar klassifikaciyasɪ
Boris Gerasimovich Ananev 1907-jɪlɪ 14 avgustta Rossiyanɪń Vladikavkaz qalasɪnda tuwɪlģan. 1928-1931jɪllarda Ananev – V.M.Bexterev atɪndaģɪ Leningrad mámleketlik institutɪnda aspirant bolģan. 1942 jɪlģa deyin sol institutta miy hám sananɪ izertlew boyɪnsha jumɪs islep, 1942-1943 jɪllarda Tbilisi qalasɪnda evakuaciyalɪq gospitalda kabinet baslɪģɪ bolɪp isleydi. 1943 jɪlɪ Leningrad qaladɪna qaytɪp kelip A.I.Gercen atɪndaģɪ Leningrad mámleketlik pedagogikalɪq institutɪnda kafedra baslɪgɪ bolɪp isleydi. Bunnan basqa ilimiy hám kásiplik miynetleri menen tanɪlģan. Onɪń belgili ilimiy miynetleri: Психология педагогической оценки"(1935), "Очерки психологии" (1945), "Очерки истории русской психологии XVIII-XIX веков" (1947), "Пространственное различение" (1955), "Психология чувственного познания" (1960), "Теория ощущений" (1961), "Человек как предмет познания" h.t.b. shɪģarmalarɪ psixologiya tarawɪnda qɪmbatlɪ ilimiy derekler bolɪp kelmekte. B.G.Ananev 1972 jɪlɪ 18 mayda dúniyadan ótken.
B.G. Ananev psixikanɪ úyreniw metodlarɪn tórt toparģa aģɪratadɪ:
1) shólkemlestiriwshi topar metodlarɪ;
2) empirikalɪq (ámeliy) topar metodlarɪ;
3) nátiyjelerdi qayta islew;
4) genetikalɪq va quramalɪ topar metodlari.

Birinshi topar, shólkemlestiriwshi topar metodlarɪ óz ishine: salɪstɪrɪw, longityud (uzluksiz) hám kompleksli (kóp qirrali) deb atalatuģɪn metod turlerin aladɪ.

Salɪstɪrɪw metodɪ - psixologiya tarawɪnɪń (ulɪwma psixologiya, pedagogikalɪq psixologiya, social, yuridikalɪq hám medicinalɪq psixologiyada) izertlew jumɪslarɪnda keńnen qollanɪladɪ.
Longityud metodi bir adamnɪń ómiri dawamɪndaģɪ, yaģnɪy uzaq waqɪt dawamɪnda psixologiyalɪq rawajlanɪw ózgeshelikleri úyreniledi. Kompleks metodɪ - bul psixologiyalɪq izertlewdiń ilimiyligin asɪrɪwda bir neshe pánlerdiń jetiskenliklerinen paydalanɪw bolɪp tabɪladɪ.
Ekinshi topar – empirikalɪq (ámeliy) topar metodlarɪna baqlaw, tájriybe, test, soraw, sociometriya, bibliografiya h.t.b. metodlarɪ arqalɪ sɪnaw, tekseriw, diagnostikalaw hám boljaw wazɪypalarɪ orɪnlanadɪ.
Empirikalɪq topar metodlarɪna qɪsqasha toqtalɪp ótsek:
Baqlaw metodɪ balalar psixologiyasɪn úyreniwde tiykarģɪ metodlardɪń biri bolɪp, bul metod arqalɪ izertlewshi balalardɪń is-háreketlerin, minez-qulqɪn, átirapɪndaģɪ adamlar menen qarɪm-qatnasɪn hám psixikasɪnɪń sɪrtqɪ kórinislerin baqlaydɪ hám qarar qabɪl etedi. Bul metod arqalɪ balalardɪń túrli oyɪn iskerlikleri, didaktikalɪq shɪnɪģɪwlarɪ, miynet iskerliginde hár qɪylɪ psixikalɪq processlerdiń hám individual ózgeshelikleriniń payda bolɪwɪn úyreniw múmkin.
Baqlaw metodɪ obektiv (sɪrtqɪ) hám subektiv (ishki) baqlaw bolɪp bólinedi.
Obektiv baqlaw metodi tómendegi qaģɪydalarģa boysɪnģa halda shólkemlestiriliwi kerek:
1. Baqlawdɪń anɪq maqseti hám jobasɪ bolɪwɪ kerek.
2. Bala haqɪnda maģlɪwmatlar toplanɪwɪ kerek.
3. Balanɪ jámátte hám jámáát aģzasɪ sɪpatɪnda úyreniw kerek.
4. Baqlaw tábiyiy sharayatlarda alɪp barɪlɪp, bala óziniń baqlanɪp atɪrģanlɪģɪn sezbewi kerek.
5. Baqlawda jaqsɪ nátiyjelerge erisiw ushɪn kúshli itibar hám izbe-izlikte úzliksiz alɪp barɪw kerek.