1. Oqıw materialları

Sistema, element struktura. Pútin hám bólek kategoriyaların sistema, struktura, element kategoriyaları toltıradı hám rawajlandıradı.
Áyyemgi grek filosofiyasında sistema túsinigi bolmıstıń tártipliligi hám birpútinligi sıpatında xarakterlengen. Házirgi interpretaciyada sistema belgili bir birpútinlikni qurawshı nızamlı múnásibetler hám baylanıslarda bolġan elementlerdiń organikalıq toplamı sıpatında xarakterlenedi. Sistema (grek. systema – birlestiriw, jaratıw) – bir-birniń ortasında nızamlı baylanıs yaki óz-ara baylanıs bar bolġan belgili bir elementler jıyıntıġı. Hár qanday sistemanıń strukturası dáslep onıń quram elementlerine baylanıslı boladı. Óz gezeginde, elementlerdiń qásiyetleri de kóp aspektten ózleri payda etken sistemanıń strukturası menen belgilenedi. Sistema hám element túsinikleri pútin hám bólek kategoriyalarına jaqın turadı. Biraq olar áyne bir túsinikler emes. Atap aytqanda, bólek bólinedi, element – sistemanıń basqa bóleklerge ajıralmaytuġın komponenti esaplanadı. Sonday-aq sistema pútin menen de salıstırılıwı múmkin hám tap pútin kibi, bóleklerdiń baylanıslılıġı, tártipliligi hám uyımlasıwshılıġı menen sıpatlanadı. Biraq pútindi úyreniwde onıń ózine tán ózgesheligin, sapa aspektinen belgili birligin anıqlaw wazıypası birinshi orınġa shıġadı.
Sistemalı jantasıw sistemalardıń sapa aspektinen ózine tánliginen ġárezsiz, olardıń minez-qulqınıń ulıwmalıq principleri hám nızamların anıqlawdı kózde tutadı. Áyne sol sebepli sistemalar júda keń kólemde qollanıladı. Biraq hár qanday ob`ektti úyreniwge bolġan sistemalı jantasıw udayı da nátiyjeli emes. Birer-bir xojalıq buyımın (qasıq yaki chaynik, jazıw dápteri hám t.s.s.) sistemalı úyreniwdiń zárúrligi joq. Bazıda sonday bir «izertlewler» ushırasadı, olarda sistemalar teoriyası atamaları isletilgen bolsa-da, olardı jaratqan jalġan alımlar sıpatlanıp atırġan ob`ekt interpretaciyasına biren-bir jańa nárse kirgizbeydi. Házirgi zaman iliminde sistemalı jantasıwdıń eki jolı qollanıladı: birinshi - sistemalar túsinigin belgili bir tárizde formallastırıw hám olardıń ilim tilinde sıpatlanatuġın ulıwmalıq belgilerin anıqlaw; ekinshi -belgili bir sistemalardıń tipologiyalıq analizinen paydalanıw sıyaqlılar.