1. Oqıw materialları


Mazmun hám forma ortasındaġı dialektikalıq óz-ara baylanıs tómendegi faktorlar menen belgilenedi


Download 1.05 Mb.
bet48/162
Sana17.06.2023
Hajmi1.05 Mb.
#1528679
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   162
Bog'liq
OMK-qq Filosofiya

Mazmun hám forma ortasındaġı dialektikalıq óz-ara baylanıs tómendegi faktorlar menen belgilenedi.
1. Mazmun hám forma bir-biri menen organikalıq baylanıslı. Ámelde formasız mazmun hám mazmunsız forma hech qashan hám hesh jerde orın almaġan. Formanı mazmunnan ajıratıwġa, forma ġárezsiz áhmiyetke iye ekenligin dálillewge urınıwlaw formalizmge alıp keledi.
2. Mazmun hám formanıń birliginde mazmun jetekshilik qıladı. Mazmunnıń ózgerisi udayı formanıń ózgerisine sebep boladı. Qanda da bir sırtqı kúsh emes, bálkim áyne mazmun ózin qáliplestiredi. Mısalı, ilimdi rawajlandırıw, jańa nızamlardı ashıw, ob`ekiv haqıyqatlardıń túbine jetiw usı jańa nızamlar mazmunın rásmiylestiriwshi tiyisli jańasha túsinikler, formulalar, teoriyalardı talap qıladı.
3. Mazmun hám formanıń birligi mazmunġa qatnasta formanıń salıstırmalı ġárezsizligin, belsendiligin kózde tutadı. Formanıń salıstırmalı ġárezsizligi tómendegilerde kórinis tabadı:
a) rawajlanıwda formanıń mazmunnan aqsawında. Mazmun hesh qashan bir dárejede turmaydı, ol ózgeredi, forma da ózgerissiz qalmaydı. Biraq mazmun bilan salıstırġanda forma turaqlıraq, turġunıraq bolıp tabıladı. Bul jaġday sonıń menen túsindiriledi, mazmun óz háreketine iye boladı, forma bolsa mazmun menen belgilenedi. Mazmunnan parıqlı túrde, forma qubılıstıń turġunıraq tárepi sıpatında ámel qıladı. Ol sózsiz tárizde óz mazmunınan artta qaladı;
b) formanıń mazmunġa keri tásirinde. Bul tásir eki tárepleme: forma yaki mazmunnıń ózgerisine kómeklesedi, yaki oġan qarsılıq qıladı. Álbette, eger forma mazmunnıń ózgerisine muwapıq bolsa, ol mazmunnıń jedel pátlerde rawajlanıwıgn negiz jaratadı. Eger olardıń ortasında qarama-qarsılıq tuwılsa, mazmun lazım dárejede rawajlana almaydı, óytkeni oġan eski forma kesent beredi. Sol sebepli erte me - kesh pe qarama-qarsılıq sheshiw waqıtı keledi. Jańa mazmunġa muwapıq jańa forma jaratıladı. Solay etip, mazmun hám forma ortasındaġı qarama-qarsılıq nárseler hám qubılıslardıń ózgerisi, olardıń basqa nárseler hám qubılıslarġa aynalıwı sebeplerinen biri esaplanadı.

Download 1.05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   162




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling