1. Rivojlanish psixologiyasining tavsifi, fan sifatida Rivojlanish psixologiyasining nazariy va amaliy vazifasi

/Jbrat-namuna metodi. Bolalar tarbiyasida ibrat-namunaning anamiyati kattadir. Namuna yoki ibrat usuli bolalardagi taqlidchanlikka asoslanadi. Taqlid boshqalarning xulq-atvorini, yurish-turishini ongli yoki ixtiyorsiz ravishda takrorlash demakdir. O'qituvchilar, tarbiyachilar va ota-onalaning o"zlari, hammadan burun, bolaga namuna boimoqlari, o"zlarida eng yaxshi fazilatlarni aks ettirmoqlari kerak. O'quvchilar o'z atrofidagi kishilarda hamma yaxshi axloqiy sifatlarni ko'rishlari vaulardan ijobiy namuna olishlari nihoyatda muhimdir. Shu bilan birga, o'quvchilar ibrat uchun namunalarni ilg'or kishilarning hayoti va faoliyatidan, fan, adabiyot va san'at arboblari hayoti va faoliyatidan, xalq og'zaki ijodi, bolalar adabiyoti, maktab, sinf hayoti, ota-onalar faoliyatidan olmoqlari kerak.
0*quvchilar quyidagilardan namuna oladilar:
1. Ota-ona namunasi.
2.0'qituvchi xatti - harakati.
3.0' rtoqlari namunasi.
4. Ilg'orkishilar namunasi.
5. Adabiy asarlar, filmlar qahramonlari xatti-harakati.
6. Nasihat, pandnorna.
Namunadan xalq pedagogikasida ham keng foydalanilgan. Ota - bobolarimiz o'z farzandlarini hamisha yaxshilardan, dono-lardan, ulug' kishilardan ibrat olishga da'vat qilib kelganlar.
Bolalar faqat yaxshi hislatlarga emas, ba'zan yomon sifatlarga ham taqlid qiladilar. Shuning uchun kattalar har qanday holatda ham o'zlarini tuta bilishlari kerak. Xalqimiz "Qush uyasida ko'rganini qiladi" deb bejiz aytmagan.
Tarbiya-shaxsini maqsadga muvofik shakllantirish jarayonidir. Tarbiya tushunchasi ikki ma’noda ishlatiladi: tor va keng.
Keng ma’nodagi tarbiya tushunchasi o`z ichiga bolaga ta’sir qiladigan hamma narsani, bola shakllanishini, uni hayotga ijtimoiy, madaniy, ishlab chiqarish tayyorlash barcha qirralarini o`z ichiga oladi. Buni nafaqat maktab oila va maktabdan tashqari tarbiya muassasalari ishlari, balki jamiyatning hayot tarzi undagi g‘oyalar, adabiyot va san`at, tashviqot vositalari radio, televideniye, gazeta va jurnallar ta’lim va ma’lumot ham kiradi.
Tor ma’nodagi tarbiya tushunchasi-bu yoshlarda dunyoqarashni shakllantirish, xulq-atvorni shakllantirish, ularning estetik dinini rivojlantirish va jismoniy kamolotga yetishtirishdir.
Tarbiya ijtimoiy xarakterga ega. Jamiyat rivojlanishi uchun u moddiy va ma’naviy boyliklarni saqlab qolishi va uni rivojlantirish uchun bu boyliklardan unumli foydalanib, yana ham rivojlantirib biladigan yosh avlodga muxtojdir. Bularning hammasiga tarbiya orqali erishiladi.
Otalar ishini davomqqildiradigan avlodsiz jamiyat rivojlana olmaydi. Jamiyatning ijtimoiy tarixi rivojlanishi jarayonida ishlab chiqarish tajribasining rivojlanishi, tabiat, jamiyat, inson haqidagi bilimlarining kengayishi, madaniyatini o`qishi tarbiya oldiga yangi vazifalarni qo`yadi, uning mazmunini kengaytiradi. Jamiyatning taraqqiyoti bilan tarbiya ham ijtimoiy xodisa sifatida rivojlanadi.
Tarbiyaning maqsadi, mazmuni, shakli va usullari jamiyatda xukumron ijtimoiy munosabatlar bilan belgilanadi. Tarbiya jamiyat rivojlanishini tezlashtiradi. Iqtisodning rivojlanishi, mehnat unumdorligining o`qishi tarbiya bilan chambarchas bog‘liq.
Tarbiya shaxsiy individual rivojlantirishda, uni hayotga turli faoliyatga tayyorlashda muxim rol o`ynaydi. Tarbiya inson psixologiyasini shakllantiradi.
Tarbiya metodlari deganda bola shaxsini shakllantirish maqsadida bola ongi, xis-tuyg‘ulari, irodasi xulq atvori va munosabatlari sistemasiga ta’sir ko`rsatish usulini tushunish kerak. Tarbiya metodlarining elementlari-tarbiya usullari deb ataladi.
U yoki bu tarbiya vazifalarini xal etishning maqsadga muvofik tashkil etilgan metodik yo`llari tarbiya metodlari deb ataladi. Ko`rgazmali qurollar, kitoblar, radio, televideniye hamda bolalarning faoliyat turlari o`qish mehnat, o`yin, fizqultura va sport tarbiya vositalari bo`la oladi.
Adabiyot va san`at asarlari, Sino, diafilmlar, o`qituvchi ko`zi, jamoatchilik, xavaskorlik to`garaqlari tarbiya vositalari bo`lishi bilan birga o`qituvchi ishini muayyan kiktemaga kiritishni ta’minlaydilar.
Tarbiya metodlarining klassifiqatsiyasi, o`qituvchi O`quvchilar bilan ishlashda turli tuman metodlarni qo`llaydi. Bunda tubandagilar hisobga olinadi:
1. O`quvchilarning tarbiyalanganlik darajasi.
2. O`quvchilarning yosh va individual xususiyatlari.
3. Pedagogik vaziyat.
4. O`qituvchining pedagogik maxorati madaniyati.
Xozirgi davrda tarbiya metodlaridan 4 asosiy turga bo`lib o`rganadilar. Birinchi turga shaxsni ongini shaqillantirish metodlari kiradi. Ular:
a) Tushuntirish va uqtirish, ishontirish metodlari.
b) Hikoya va kuhbat.
v) O`rnak va / ko`rsatib ishontirish/.