1 Rustamjon O‘rinov

25-variant 
1. Birdan tush kabi uzuq-yuluq xotiralar yopiriladi // 
yuragim gursillagancha o‘rnimdan turib ketaman.
Ushbu bog'lovchisiz qo‘shma gap qismlari orasidagi // 
belgisi o‘rnida qanday tinish belgisi ishlatiladi? 
A) tire
B) nuqtali vergul 
C) ikki nuqta D) vergul
2. Shovulladi tun bo‘yi shamol, Qaldirq’ochlar ko'chdi 
larzakor. Shivirlading yonimda xushhol: «Yana keldi, 
do'stginam, bahor». (A. Oripov) 
Ushbu parchada ismlarning lug'aviy shakllari necha 
marta qatnashgan? 
A) 2
B) 4 
C) 3 
D) 1
3. O’zligini anglashga bel bog‘lagan har bir xalq va 
millat buyuk ajdodlari xizmatlarini e’zozlashni o'rniga 
qo‘yadi, boshqalarga ham e’tirof ettiradi. Ushbu gapda 
qo'llangan aniqlovchi(lar) necha o‘rinda aniqlovchiga 
nisbatan tobe bo'lak vazifasini bajargan? 
A) 2 o‘rinda
B) 4 o‘rinda 
C) 1 o’rinda
D) 3 o‘rinda
4. O’zbek tilida lab undoshlarining nechtasi jarangli 
sirg'aluvchi undosh sanaladi? 
A) bittasi
B) uchtasi 
C) to‘rttasi D) ikkitasi
5. Berilgan gaplarning birida sifat bilan shakldoshlik 
qila oladigan so‘zni o‘ziga tobelantirib kelgan bo‘lak 
qaysi bo‘lakka tobelanib kelganini aniqlang.
1) Odamlarimizning huquqiy ongi yuksak bo‘lsa, har 
kim o‘zini o‘zi himoya qilishni bilsa, demokratik 
jamiyatga erishgan bo'lamiz; 2) Oltin o‘tda bilinadi, 
odam - mehnatda; 3) Kampirning katalakday hovlisi 
misoli tandir: quyosh lovullab qizdiradi-yu, atrof uylar 
bilan o‘ralgani uchun, qilt etgan shabada yurmaydi; 4) 
Beda orasi juda issiq, go'yo quyoshning butun olovi 
beda ichiga yashiringanday.
A) egaga 
B) kesimga 
C) aniqlovchiga 
D) holga 
6. Ot va fe’l so‘z turkumi doirasida to‘rt o‘rinda 
omonim bo‘la oladigan so‘zni toping. 
A) yoz
B) bot
C) sol
D) chek
7. Qaysi gapda qaratqich kelishigini belgili qo'llash 
maqsadga muvofiq? 
A) Maktab bog'ida o‘tgan yili ekilgan ko‘chatlar bo‘y 
cho‘zib qolgan edi. 
B) Insoniyat tarixi o‘zligimizni anglatadigan, bizning 
olis shajaramizni va insoniy qadr- qimmatimizni 
belgilaydigan muqaddas va mo‘tabar voqelikdir.
C) Buyuk mutafakkir har bir asari o‘quvchini doimo 
chuqur o‘yga toldiradi. 
D) Hovlini tutgan non hidiga bir zum mast bo‘lib 
qoldi, olis yoshlik yillari esiga tushib, entikib ketdi.
8. Tilning qaysi birliklari fikrni shakllantirishga xizmat 
qiladi? 
A) ohang, tovush, so‘z, so‘z birikmasi va gaplar 

---

68 
B) so‘z birikmalar va gaplar
C) faqat gaplar 
D) so'zlar, qo'shimchalar va ularda mujassamlashgan 
ma’nolar 
9. Otning o'zgaruvchan belgisini bildiruvchi otlashgan 
so‘z... 
A) o‘ylamog‘ining B) kulmog‘ining 
C) kulishlaringni 
D) gapirganlarga
10. Qaysi javobda tarkibidagi qaralmish kesimga 
tobelangan egasi noma’lum gap berilgan? 
A) Ilmni mehnatsiz egallab bo‘lmaydi. 
B) Bu yerda serjant Akbarovning hushyorligiga tan 
berish kerak. 
C) Har qanday so‘zni o‘ylab gapirish kerak. 
D) Bilmagan ishga urinma, urinib tuzoqqa ilinma. 
11. Qaysi qatorda undov so‘zlarga xos xususiyat 
noto‘g‘ri berilgan? 
A) undov so‘zlar otlashganda gapda ma’lum vazifada 
qo‘llanishi mumkin 
B) undov so‘zlar gap bilan grammatik jihatdan 
bog'lanishi mumkin 
C) undov so‘zlar o‘zi undov gap bo‘lib kelishi mumkin 
D) gap tarkibida kelib, uni undov gapga aylantirishi 
mumkin 
12. Juftlashganda ikkinchi o‘rinda qo‘llanadigan 
so‘zlarni aj rating. 
1) buzoq; 2) ulov; 3) ishq; 4) xabar; 5) salom; 6) 
metin; 7) faryod. 
A) 1, 2, 3, 6, 7
B) 5, 6, 7 
C) 1, 2, 4, 6, 7
D) 4, 5 
13. 1) Samovarda osh yedik; 2) Navoiyni kechadan 
beri ko‘tarib yuribman; 3) «Rossiyaoga qanday borsam 
bo‘ladi? 4) Bulutlar orasidan quyosh kulib qaraydi.
Ushbu gaplarda ma’no ko‘chishining qaysi ko'rinishi 
bor? 
A) 1, 2, 3-metonimiya; 4-metafora 
B) barchasi metonimiya 
C) 1, 4-metafora; 2, 3-metonimiya 
D) 1-sinekdoxa; 2, 3-metonimiya; 4-metafora 
14. Qaysi gapda «taqdirda» so‘zi ko‘makchi 
vazifasida? 
A) Jahling chiqqan taqdirda ham birovga qattiq 
gapirma. 
B) Malikaning taqdirida devga tegish bo’lsa, demak, 
tegadi. 
C) Taqdirda nelar bor, bizga qorong‘u. 
D) Qayerga qochmang, taqdirda borini ko‘rasiz. 
15. Qaysi gapda belgisiz qaratqich kelishigi shaklida 
kelgan bir so‘z moslashuvli birikmalarda ham tobe 
qism, ham hokim qism vazifasini bajargan?
A) Jamiyat a’zolari o‘zaro munosabatlarda so‘zlashish 
odobiga qat’iy rioya qilishlari zarurligi ta’kidlanadi.
B) Kasbning eng yaxshisi kishining o‘z qo‘li bilan 
bajarilgan ishi va halol savodi. 
C) Tilimizning tovlanib turishida shoir uchun ne-ne 
bitmas-tuganmas xazinalar bor. 
D) Ilm va dinning mashhur kishilari o‘z maslahatlari 
bilan podshohlarga yordam berib kelganlar.
16. ... Agar shungacha ham sabring yetmasa boshqa 
chorasi topilar Ra’no masalan ayangni Toshkentga 
chaqirarmiz yoki biroz eskitgandan so‘ng Qo‘qonga 
o‘zimiz ham kelsak bo‘ladi. Ushbu parchada necha 
o‘rinda vergul tushib qolgan?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
17. Berilgan gaplarning qaysi birida ot turkumiga oid 
so‘z ajratilgan izohlovchi vazifasida kelgan?
A) Mendan tashqari hamma majlisda qatnashdi. 
B) Do‘stimni, ya’ni Jasurni ko‘rgani bordim. 
C) O’g‘lim, qo‘zichog‘im. orom olib uxlayapti. 
D) Bizning, o'quvchi yoshlarning, niyatlarimiz juda 
ko‘p.
18. Qaysi lahjada jo'nalish kelishigi qo‘shimchasi –a 
shaklida qo‘llanadi? 
A) qipchoq 
B) qarluq 
C) shahar shevalarida D) o‘g‘uz
19. Ibora qatnashgan gapni toping.
A) U ko'zlarini katta-katta ochib qaradi 
B) Hoji xola ko‘zi ilinib, endi xurrak ota boshlagan 
edi. 
C) Shirin xayollarga berilib, bir zum ko‘zini yumdi. 
D) Tilshunoslikning «morfologiya», bo'limiga katta 
hissa qo'shgan olim edi. 
20. O’zbekchilik qanday samimiy, jafokash so‘z. Tong 
qorong‘usida turib ko'cha supurayotgan kelinchakning 
supurgisi shu so‘zni qo‘shiq qilib aytayotganday, 
paxtazordan paxta to‘la qop orqalab chiqayotgan 
yigitning qoraygan, ajinli yuzlaridan oqib lablariga 
tushgan terda «o'zbekchilik» deyilgan so‘zning ta’mi 
bor. Gapda ismlar soni... 
A) 30 ta
B) 27 ta 
C) 25 ta
D) 29 ta
21. To‘g‘ri hukmni aniqlang.
1) hokim so‘z tobe so‘zni aniqlab, to‘ldirib, izohlab 
keladi; 2) kelishik, egalik, shaxs-son qo‘shimchalari 
hamda ko‘makchilar, ohang ham so‘z birikmalari 
tarkibida so‘zlarni bir- biriga bog‘lashga xizmat qiladi; 
3) so‘z birikmasida har bir so‘z ma’no mustaqilligini, 
alohida- alohida narsalarni nomlab kelish xususiyatini 
saqlab qoladi; 4) so‘z qo'shilmasi ikki va undan ortiq 
so'zdan iborat bo‘lishiga qaramay bir tushunchani 
ifodalaydi; 5) gapning fikriy mundarijasi fe’l 
kesimning zamon va shaxs- son ma’nolari bilan 
bog‘liq bo‘ladi; 6) undov gap so‘roq gapdan hosil 
bo'lgan bo‘lsa, oldin undov, keyin so‘roq belgisi 
qo'yiladi; 7) ega bilan kesimni bog'lashga xizmat 
qiluvchi so'zlarga bog'lama deyiladi; 8) murakkab 
kesim kengaygan birikma va iboralar bilan ifodalanishi 
mumkin.
A) 1, 3, 4, 6, 7
B) 7, 8 

---

69 
C) 2, 5, 6, 8
D) barcha javoblar to‘g‘ri. 
22. Fe’lning -siz va -san qo‘shimchalariga qachon -lar 
ko‘plik qo'shimchasi qo'shilishi mumkin?
A) hurmatni yanada kuchliroq ifodalash zaruriyati 
tug‘ilganda 
B) hurmatsizlikni yanada kuchliroq ifodalash 
zaruriyati tug‘ilganda 
C) tasdiqning kuchli ta’kidini ifodalash zaruriyati 
tug'ilganda 
D) hurmat va hurmatsizlikni yanada kuchliroq 
ifodalash zaruriyati tug‘ilganda 
23. Qaysi qatordagi gapda kelishiklar bilan bog'liq 
xatoliklar mavjud? 
A) Jamiyat a’zolari o‘zaro munosabatlarda so‘zlashish 
odobiga qat’iy rioya qilishlari zarurligi ta’kidlanadi. 
B) Xalqimizning bu asl farzandlari, eng birinchi 
navbatda, g‘arazgo‘y, toshbag'ir, qora yurak 
hamkasblarining qurboni bo‘ldilar.
C) Tarixni barcha bosqichlarida ular dunyoga o‘zini 
borligini goh mardlik, jasorat bilan, goh tadbir-u 
oqilalik bilan, goh she’riyat bilan bildirib, tanitib, tan 
oldirib kelganlar. 
D) Yoshlarni bekor, behuda qo‘ymaslik, ishlarini 
so‘rab-surishtirib turish shart. 
24. Ey odam farzandlari (1) men sizlarning 
amallaringizni hisoblab borib (2) qiyomat kunida ajrini 
tamom berurman (3) bas (4) har kim yaxshi amal 
qilgan bo'lsa (5) Xudoga hamd aytsin (6) lekin agar 
yomon amal qilib borgan bo‘lsa (7) unda o‘zini 
malomat qilaversin.
Ushbu gapda vergul qo‘yilishi kerak bo‘lgan o‘rinlarni 
aniqlang.
A) 1, 2, 4, 5, 6, 7 
B) 2, 3, 5, 6, 7 
C) 3, 4, 5, 6, 7 D) yuqoridagi o'rinlarning barchasida 
vergul tinish belgisi qo‘llaniladi.
25. Yusuf Xos Hojibning «Qutadg‘u bilig» asarida tili 
yolg'on, qilmishi jafo bo‘lgan kishi nimaga 
o‘xshatilgan? 
A) itga
B) yilqiga 
C) ilonga 
D) qurbaqaga 
26. Po‘lat nayza qor ostida yotarmi,
Temir nayzang egovlasang otarmi,
Sening to'rang nomardlardan emasdir,
Mard o‘g‘lon sevgilin tashlab ketarmi?
Yuqoridagi so'zlar qaysi qahramon tilidan aytilgan?
A) Kuntug'mish, «Kuntug'mish» 
B) Rustamxon, «Rustamxon» 
C) Ravshan, «Ravshan» 
D) Alpomish, «Alpomish» 
27. Berilganlardan qaysilari Xojaning kichik hajmli 
hikoyalar to'plamlari hisoblanadi?
1) «Maqsad ul-atvor»; 2) «Miftoh ul-adl»; 3) 
«Gulzor»; 4) «Mahbub ul-qulub».
A) 2, 3, 4
B) 2, 3
С) 1, 2, 3
D) 1, 2, 4
28. “Tang tangri kalti, tang tangri o‘zi kalti. Turinglar 
qam.., beklar, qadashlar. Tang tangrig‘a og‘alim”. 
Mazkur publitsistik fikrlar muallifi kim? 
A) Yo‘llug‘ tegin 
B) Kul Tegin 
C) Aprinchur Tegin D) Yusuf Xos Hojib
29. Ezopning iBurgut, zag'cha va cho‘pon» masaliga 
tegishli xulosa qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
A) «Behuda chiranish belni chiqaradi». 
B) «Birni ko'rib shukur qil, birni ko'rib fikr qil». 
C) «Og‘irning ostidan, yengilning ustidan o‘tma». 
D) «Yangi do‘stni ko'rganda eskisini unutma». 
30. “O’tkan kunlar” romanida To'ybeka Otabekka 
ta’rif berganida Oftoboyim nima uchun bu to‘g‘rida 
so‘z ochmagan? 
A) shunchaki e’tibor bermagani uchun 
B) Qiziga uni teng emas deb o'ylagani uchun. 
C) To'ybekaning bu gaplarini hazil deb o'ylagani 
uchun 
D) «bachcha-machchadir» deb o‘ylagani uchun
31. «Otello» tragediyasida ro‘y bergan fojia oqibatlari 
xabarini Venetsiyaga yetkazishni kim o‘z bo'yniga 
oladi?
A) Montano B) Gratsiona C) Lodoviko D) 
Brabansio
32. «Sab’ayi sayyor» dostonida ham kuchli, ham botir, 
ham qo‘rqmas deb ta’riflangan, changalzor ichra 
sherga o‘xshatilgan qahramon kim?
A) Navdar
B) Nu’mon C) Jobir 
D) Suhayl
33. «Analhaq deb Mansur senga osildi.
Assalomu alaykum, dorning og'ochi», - degan nola 
kimga tegishli? 
A) Xolbeka 
B) Barchin 
C) Alpomish D) Kuntug'mish
34. Bu faqirg‘a xudoyi taolo inoyat qilib ko‘b nimarsa 
bergan turur. Xususan, uch hunar bergan turur. Avval, 
sipohiylikning qonuni va yo‘sini Ikkinchi, 
masnaviyyot va qasoyid va g‘azaliyot va muqattaot va 
ruboiyot va barcha ash’orni fahmlamaklik, arabiy va 
forsiy va turkiy lug‘atlarning ma’nosini bilmaklik. 
Uchinchi, Odam ahdindin to bu damgacha 
Arabistonda, Eron va Turonda va Mo‘g‘ulistonda 
o'tgan podshohlarning otlari va umurlarning va 
saltanatlarining kam va ziyodin bilmaklik. Mazkur 
parcha qaysi ijodkorga tegishli? 
A) Zahiriddin Muhammad Bobur B) Abulg‘ozi 
Bahodirxon 
C) Alisher Navoiy 
D) Husayn Boyqaro 
35. Sendek menga bir yori jafokor topilmas,
Mendek senga bir zori vafodor topilmas.
Mashrabning ushbu baytida qanday badiiy san’atlar 
qo‘llanilgan?
A) tarse, tazod, tashbeh, tardi aks 
B) mubolag'a, takrir, tadrij, tashbeh 
C) mubolag‘a, tashbeh, tashxis, iyhom 

---

70 
D) istiora, tazod, takrir, tardi aks
36. Qaysi adib, mutaxassislarning aytishlaricha, 
o'zbeklar orasidan birinchi bo'lib, 1908-yildayoq sahna 
asari yaratgan, shuningdek, uning bir qancha kuylarni 
notaga solgani, birinchilardan bo‘lib roman va opera 
yozgani ma’lumdir?
A) Fitrat
B) Behbudiy 
C) Hamza
D) Avloniy