1-sanli Lektsiya Tema: Kirisiw. Kletka formaları hám evolyuciyası. Kletka teoriyası. Kletkaniń ximiyaliq qurami, qásiyetleri, keltka morfologiyası hám biologiyalıq membranalar, citoplazmatik organoidlar

6.Radioavtografiya- tsitofizikanin` tiykarg`i metodlarinin` biri bolip,
radioaktiv izotoplardan qollaniwina tiykarlang`an. Bul metod penen beloklar nukleyn kislotalar biosintezi kletka kabig`iniq o`tkiziwshiligi, kletkada zatlardin` toplaniwi u`yreniledi. Tsitologiyaliq tekseriwde jasalma radiaktiv izotoplar (tritiy N⁸ uglerod S¹⁴, fosfor R³¹ , altin kukirt S³⁵ iod J¹³), paydalaniladi.
Izotoplardin` jemiriliwi na`tiyjesinde onsha ku`shli bolmag`an elektronlar ajiraladi ha`m kletkag`a nur ta`sir etedi. Organizmge jiberilgen radioaktiv izotoplar zat almasiwinda aktiv qatnasadi ha`m ta`jriybe tiykarinda olardin` dozasi aniqlanadi.
Elektron mikroskop ja`rdeminde radioavtografiyalar alinbaqta. Bul metod ja`rdeminde kletka ultra strukturasindag`i bioximiyaliq protsessler, ha`r qiyli organoidlarda ximiyaliq zatlardin` toplaniwi u`yreniledi.
7. Bioximiyaliq tekseriw metodlari. Bul metod ja`rdeminde kletkalardag`i organik emes ha`m organikaliq zatlardi aniklaw mu`mkin. Analiz metodi ja`rdeminde kletka zatlarinin` ha`r qiyli tirishilik waktinda sirtqi jag`daylardin` ta`sirindegi san o`zgerislerin u`yreniw mu`mkin.
8.Ajiratilg`an kletka strukturasin u`yreniw metodi. Kletkanin` ximiyaliq ha`m bioximiyaliq quramin u`yreniwde ha`r qiyli metodlar qollaniladi. Kletkanin` yadro, yadrosha,mitoxondriya xha`m basqa struktura elementleri tsentrifugada ajiratip alinadi ha`m u`yreniledi.
Kletkalardi tsentrfugadan burin olardi bir qiyli massa tu`rine kelgenshe maydalanadi. Buni gomogenat delinedi. Gomogenat ayirim a`sbap - gomogenezatorda payda boladi. Gomogenezatsiya to`men temperaturada (0-4⁰)alip bariladi. Aling`an gomogenatti fraktsiyag`a ajiratiw ushin qaytadan tsentrofugadan o`tkeriledi bunda kletka yadrosi ha`m organoidlari o`zinin` salistirma awirlig`ina qarap proberka tu`bine sho`ge baslaydi. Salistirma salmag`i ko`p bolg`ani ushin da`slep yadro sho`gedi, sebebi onin` salistirma awirlig`i u`lken. Keyin mitoxondriya, lizosoma, mikrosomalar sho`gedi. Probirkanin` u`stindegi bo`leginde toplang`an suyiqliq kletka shiresi boladi. Tsentrofugadan aling`an kletka zatlarinin` bioximiyaliq qa`siyetlerianiqlanadi belok, nuklein kislotalari, fermentler ha`m kletka quramina kiretug`in yadro tsitoplazma ha`m onin` organoydlari u`yreniledi.