1. шахмат pra indd

Mittelshpilda nima qilish kerak? 
Debyutdan keyin asta-sekin o‘yin o‘rtasi – mittelshpil 
boshlanadi. 
Mittelshpil – shaxmat o‘yinining asosiy qismi. Unda oqlar va 
qoralarning harakatdagi qo‘shini – sipohlarning asosiy jangi sodir 
bo‘ladi. 
Mittelshpilning murakkabligi shuki kurashda ishtirok 
etayotgan sipohlar va piyodalarning barchasini bir xil boshqarish 
zarur. 
Shaxmatchilarning fikriga qaraganda sipohlar bir- birlariga 
yordam berishi o‘zaro bog‘liqlikda harakat qilishga intilishi zarur. 
Mittelshpilda raqibning fikrini payqash va reja bo‘yicha o‘ynashga 
harakat qilish kerak. 
Shaxmatda reja – bu kamida yaqin 3–4 yurishning oldindan
hisoblanishi. Reja tuzish malakasi amaliyot va tajriba asosida 
shakllanadi. Shuning uchun ko‘proq o‘ynash va mag‘lubiyatlardan 
qo‘rqmaslik kerak... Xatosiz o‘ynaydigan va o‘yinni yutqazmagan 
shaxmatchi jahonda hali bo‘lmagan. Mag‘lubiyat sizni hushyorlikka, 
xatolarni takrorlamaslikka o‘rgatadi. 
Bir necha foydali maslahatlar: 
a) faol, ijodiy va sabot bilan o‘ynang; 
b) 
ko‘p sipohlaringiz kurashda ishtirok etishiga harakat 
qiling; 
c) raqibning imkoniyatlarini inobatga oling, shundan so‘ng 
o‘z rejangizni tuzing. 
O‘yinning mittelshpil qismida vujudga keladigan vaziyatlarda 
shaxmatchi ko‘proq bosh qotirishi kerak. Shuning uchun debyutda 
o‘yinning strategik rejasini tuzish katta ahamiyatga ega. 

---

97 
Mittelshpilda tashabbusga erisha olish yoki erisha olmaslik ham 
aynan shunga bog‘liq. 
Endshpilda qanday o‘ynash kerak? 
Har bir o‘yin o‘rtasida, ya’ni taxtada sipohlar ko‘p bo‘lganida 
aksariyat holatlarda raqib shohiga mot qo‘yib bo‘lmaydi. Sipohlar 
ko‘pchiligi almashtirilganda partiya endshpilga o‘tadi. Kuchlar 
cheklanganligi sababli mot qilish qiyin. Piyodani farzinga olib 
chiqish g‘alabaga yetaklaydi. Bu yerda ham ko‘p bilim talab 
qilinadi. 
Shoh bilan piyoda shohga qarshi qolgan holatdagi eng oddiy