1-tema: qaraqalpaq tili hám oníŃ basqa pánler menen baylaníSÍ Joba

Sózlerdiń tuwra hám awıspalı mánileri
1. Polat oraǵı qolında... 2. Som polattan jaratılǵan bilegi. 3. Altın-qádirli metall. 4. Altın gúz baslandı. 5. Ol júregi sap adam edi. 6. Maylı awqat júregime tiydi. 7. Búrkit házir siyrek ushırasadı. 8. Tawdan ushqan búrkit boldım. 9. Onıń beti suwıqtan qızarıp ketti. 10. Tartınba, betke ayt. 11. Qumandaǵı suw qaynadı. 12. Atızda miynet qaynadı.
Mısallardaǵı polat, altın, búrkit, bet, qaynadı sózleriniń birinshi mánileri-tuwra (negizgi) mánileripe, al ekinshileri awıspalı mánilerden ibarat.
Sózlerdiń tiykarǵı mánisine tuwra máni dep ataladı. Mısalı: 1. Arıslanǵa jem bolıwdı qálemegen adam onıń tınıshın almaǵanı maqul. 2. Apam qolındaǵı altın júzigin sheship maǵan usındı.
Al sózlerdiń dáslepki mánisinen awısıp aytılıwı awıspalı máni dep ataladı. Mısalı: Awılda Arıslan batır payda boldı degennen hámme zirildeser edi. Oylap kórsem, biz naǵız qara altın káninde jasaydı ekenbiz.
Demek, sózdiń awıspalı mánisi zatlar, qubılıslar arasındaǵı uqsaslıq yaki baylanısqa qaray dáslepki zattıń atı menen ekinshi bir zattı yaki qubılıstı qayta ataw arqalı payda boladı eken.
Awıspalı mánili sózler kóbinese ótkir, obrazlı bolıp keledi. Sonlıqtan olar kórkem shıǵarmalarda keń qollanıladı.
Bir ǵana leksikalıq máni bildirgen sózler bir mánili sózler dep ataladı.
Birneshe leksikalıq máni bildirgen sózlerge kóp mánili sózler delinedi.
Sózler tuwra hám awıspalı mánili bolıp ta keledi. Sózlerdiń tiykarǵı leksikalıq mánisine tuwra máni dep ataladı. Sózlerdiń dáslepki leksikalıq mánisinen awısıp aytılıwına awıspalı máni dep ataladı.


Sóz mánisiniń awısıw usılları
Sózler tuwra mánisinen ekinshi bir mánige tiykarınan metaforizatsiyalıq, metonimiyalıq hám sinekdoxalıq usıllar arqalı awısadı.


Tildiń kórkem súwretlew quralları
Ádebiy til stillerinde, ásirese kórkem shıǵarma, publitsistika hám awızeki sóylew stillerinde pikirdiń logikalıq mazmunın kórkem, ótkir etip beriwde tildiń súwretlew hám kórkemlew quralları keń qollanıladı.
Tildiń kórkem súwretlew qurallarına-troplar hám stillik figuralar kiredi. Sózlerdiń awıspalı yamasa salıstırıwshılıq mánide súwretlew usıllarına troplar dep ataladı.
Troplardıń stilistikalıq xızmet atqaratuǵın bir neshe túrleri bar; epitet, teńew, metafora, metonimiya, sinekdoxa hám t.b.