10-mavzu: yer osti suvlarining geologik ishi. Reja: Yer osti suvlarining paydo bo`lishi
Yer osti suvlarining kimyoviy tarkibi
Download 343.91 Kb. Pdf ko'rish
|
10-mavzu yer osti suvlarining geologik ishi. Reja Yer osti suv
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mineral suvlar
Yer osti suvlarining kimyoviy tarkibi.
Tabiatdagi suvlar, jumladan erosti suvlari nihoyatda kuchli erituvchanlik xususiyatiga egadir. Yomg`ir yerga tushguncha chang va gazlar bilan aralashib, tarkibini o`zgartiradi. Oqar suvlarning bir qismi er qatlamlari ostiga shimila boshlaydi va har xil tarkibli jinslardan o`tib, ularni qisman eritib, o`z tarkibini ham o`zgartiradi. Erosti suvi tarkibiga yotqiziqlar tarkibi, ularning chuqurligi, yotish holati va boshqa omillar ham ta`sir ko`rsatadi. Yotqiziqlar orasidagi suvlar tarkibida erigan moddalarning miqdori juda xilma - xildir. Tabiatdagi barcha yer osti suvlari minerallanishi jihatidan turtta katta guruhga bo`linadi: 1. CHuchuk suvlarning umumiy minerallanishi 1 g/l gacha. 2. SHo`rroq - 1 dan 10 g/l gacha. 3. SHo`r - 10 dan 50 g/l gacha. 4. O`ta minerallashgan suv, umumiy minerallanishi 50 g/l dan ko`p (200 - 300 g/l). YUqorida ko`rsatilgan guruhlar erosti suvlarining minerallanishi bir me`yorda bo`lmasligini ko`rsatadi. Agar 1l erosti suvida 1 g dan kam tuz bo`lsa, u ichish uchun yaroqli hisoblanadi. Yer osti suvlari kimyoviy tarkibining asosi bo`lib NSO 3 - , SO 4 2- , S1 - anionlari va Sa 2+ , Mg 2+ , Na + kationlari sanaladi. Ularning nisbati erosti suvlarining ishqorliligi, qattiqligi va sho`rligini belgilaydi. Anionlarining ustuvorligi bo`yicha erosti suvlari: - gidrokarbonatli; - sulfatli; - xloridli hamda ularning gidrokarbonat-sulfat, sulfat-xloridli va boshqa oraliq turlari ajratiladi. Asosiy kationlar va anionlardan tashqari chuqurliklardagi suvli gorizontlarda boshqa komponentlar - brom, yod, stronsiy, litiy, radioaktiv elementlar, volorodsulfid, karbonat angidrit gazi bo`lishi mumkin. Bor, brom va yodning yuqori konsentratsiyasi neft va gaz konlaridagi erosti suvlari uchun xarakterli va ular sanoat tarzida ajratib olinishi mumkin. Mineral suvlar. Kishi organizmiga fiziologik ta`sir etadigan va biologik faol, davolash maqsadida foydalanadigan suvlar mineral suvlar deb ataladi. Erosti yotqiziqlaridagi minerallar va gazga to`yingan suvlar odatda shifobaxsh hisoblanadi. Lekin erosti mineral suvlarining hammasi ham davolash uchun yaroqli bo`lavermaydi. Mineral suvlar tarkibida davolanish uchun zarur bo`lgan mineral elementlar bir xil miqdorda bo`lmay, ba`zilarida ko`proq, ba`zilarida kamroq bo`ladi. Mineral suvlar tarkibida temir, margimush, radiy, brom, yod va biroz gaz bo`ladi. Mineral suvlar faqat tarkibiga qarabgina emas, balki haroratiga qarab ham xilma -xil bo`ladi. Harorati bo`yicha mineral suvlar sovuq (20°S gacha), iliq (20 dan 37°S gacha), issiq (37 dan 42°S gacha) va juda issiq (gipotermal - 42°S dan yuqori). Mineral suvlar, asosan, yosh tog`lar va vulkanli o`lkalarda ko`p uchraydi. Ular buloqlar va chashmalar shaklida er yuzasiga chiqadi (139-rasm). Mineral suvlar tektonik harakat nati-jasida vujudga kelgan er yoriqlari va u erdagi moddalarning o`zgarishi, aralashishi va bosimi bilan bog`liqdir. YOsh tog`li o`lkalarda, masalan, Kavkaz, Pomir tog`larida, Kamchatka va Kuril orollarida, O`zbekistonimizda ham mineral suvlar ko`p. Hozirgi paytda bunday mineral suvlardan meditsinada va sanoatda keng foydalanilmoqda. Tarkibi, xossasi va davolash ahamiyati bo`yicha ularning orasida karbonat angidritli, vodorodsulfidli va radioaktiv mineral suvlar ajratiladi. Download 343.91 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling