13– mavzu. Ra’nokabilar sinfchasining keng tarqalgan oilalari, asosiy vakillari, tuzilishi va ahamiyati Reja


Download 41.72 Kb.
bet10/13
Sana16.09.2023
Hajmi41.72 Kb.
#1679605
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
13– mavzu. Ra’nokabilar sinfchasining keng tarqalgan oilalari, a-fayllar.org

Isiriq (Xazonisfand) - Reganum kо‘p yillik o‘t, barglari navbatlashib joylashgan. Gul
novdalarini uchida, gulli gul tuplamlarida. kosachasi 5 ta, toj barglari 5 ta ok rangli, changchisi 
12-15 ta, tugunchasi 2-3 chanokli, urug‘i endospermli, uch kirrali. Turkumning Peganum harmala-
isirik nomi bilan yuritiladigan, balandligi 40-50 sm bо‘lgan bо‘lgan turi loy tuproqli, kum tuproqli 
va shagal aralash mayin tuproqli chullarida keng tarqalgan. Isiriq xalq va ilmiy tabobatda keng
kullaniladigan dorivor о‘simlik hisoblanadi. О‘simlikning barcha qismlari alkolloidlarga boy. 
Oilaning chul va adirlarda keng tarqalgan tuyatovon - Zygophyllum, Kum uzum - Nitraria
deb ataladigan turkumlari xam tarqalgan. Bu turkumlarni Taxtadjyan uz sistemasida 
Zygophyllaccae, Nitrariaceae va Peganaceae oilalariga bо‘ladi. Biz bularni О‘rta Osiyo va
O‘zbekiston florasida bitta oila tarkibida ekanligini inobatga olgan holda bir oila tarkibida 
bulishini ma’kul topdik.
Zig‘irdoshlar (Linaceae) oilasi. Bir yilik, kо‘p yillik o‘t, qisman xollarda butacha va lian
hayot shaklidagi о‘simliklar. Oilaning 9 turkumga mansub 300 turi subtropik va о‘rta iqlimli 
mintaqalarda, xususan Janubiy Xitoy, Xindiston, Amerikaning tropik qismida, Kavkaz, Ukraina,
Belorussiya va О‘rta Osiyoda keng tarqalgan. Uzbeksitonda zigirlarning yovvoyi L massa getovi-
yovvoyi turi va L vulgare nomi bilan ataladigan turlari tarqalgan. Bular bir yillik o‘t. Barglari
oddiy, bandsiz, chetlari kirkilmagan, butun, navbatlashib joylashgan. Gullari ruvak shaklidagi gul 
tuplamlarida. Gul formulasi: Ca
5
Co

3
A


5 0

+
G


( )

5
. Urug‘chisi 5 meva bargidan shakllangan 


tugunchasi 5 chanokli. urug‘chining usutunchasi 5 tumshuqli, mevasi kо‘sakcha, urug‘i
endospermli. Undan tola va xalk xujaligi uchun muhim ahamiyatga ega bо‘lgan yog olinadi. 
O‘zbekistonda uning balandligi 30-70 sm ekma о‘simlik-Linum dowesticum va L. Humula deb
ataladigan turlari dexkonchilikda keng kullaniladi. 



Download 41.72 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling