18-мавзу: энг янги даврда англия, франция, германия ва ақШ

Saylaw reformaları. 1919-jılda «sol» (shep) siyasiy gruppirovkalardıń proportsional 
saylaw sistema engiziw haqqındaǵı talabı qánaatlandırıldı. 1919-jılǵı saylaw nızamı majoritar 
hám proportsional saylaw principleriniń qosılıp ketkenligin názerde tuttı. Buǵan kóre hár bir 
departament 75 mıń xalıqtan bir deputat saylaǵan. Departamentlerde saylanǵan deputatlar sanı 
sol Departamentte jasawshı xalıqtıń sanına baylanıslı bolǵan. Hár bir partiya yamasa partiya 
birlespesi kandidatlardıń bólek dizimi menen shıqqan. Biraq, saylawshılar pútkil dizimge 
emes, bálki dizimdegi hár bir bólek kandidatqa dawıs bergen. Bunda olar túrli dizimlerdegi 
kandidatlarǵa dawıs beriw huqıqına iye bolǵan. Ulıwmalıq kópshilik dawıs toplaǵan kandidat 
saylaǵanı esaplanǵan. Eger hámme mandatlar joqarıda kórsetilgen tártipte bólistirilmegen 
bolsa ǵana proportsional sistema principi qollanılǵan. Bunda júdá quramalı esap-kitaplar 
ótkerilgen: 1) departamentler boyınsha dawıs bergenler sanı mandatlardıń ulıwma sanına 
bólingen; 2) bir dizimge kiritilgen kandidatlar ushın berilgen dawıslardıń ulıwma sanı bolsa, 
onda kórsetilgen kandidatlar sanına bólingen. Birinshisi “saylaw kriteryası” dep, ekinshisi 
“orta dizim” deb atalǵan. Hár bir dizim “orta dizim”nen qansha “saylaw kriteryası”na iye 
bolsa, sonsha mandat alǵan. 
Jańa nızamǵa qaramay, xalıqtıń teń emes bólistiriliwine tiykarlanǵan eski saylaw 
okrugları saqlanıp qalǵan. Mısalı, Tómen Alptıń awıl departamentinde 90 mıń xalıq hám 32 
mıń saylawshı 5 deputat saylaw huqıqına iye bolǵan bir waqıtta (yaǵnıy 6 mıń saylawshı hám 
18 mıń xalıqqa 1 ewden deputat), Nor óndiris departamenti 1 million 788 mıń kisi hám 522 
mıń saylawshınan barı joǵı 23 deputatlıq mandatına, yaǵnıy hár 22 mıń saylawshı hám 77 mıń 
xalıqqa 1 deputatlıq ornına iye bolǵan. 
1927-jılda majoritar saylaw sisteması tolıq qayta tiklengen. 1927-jılǵı nızamǵa tiykar 
Franciya jáne onıń teńiz artı biylikleri 612 saylaw okruglarına bólingen. Biraq, saylaw 
huqıqınan tek francuzlar paydalanǵan, koloniyalar xalqı ilgeri sıyaqlı saylaw huqıqına iye 
emes edi.