2-ma’ruza. Inshootlar sxemalarining kinematik taxlili Reja

---

2-MA’RUZA. Inshootlar sxemalarining kinematik taxlili 
Reja: 
2.1. Inshootlar hisoblash sxemalarining kinematik analizi.
2.2. Tekis sistemalarning erkinlik darajasi. 
2.3. Inshootlar geometrik strukturasining taxlili. 
Tayanch so’z va iboralar: 
Kinematik taxlil, geometrik o’zgaruvchi va 
geometrik o’zgarmas sistemalar, yassi jism, 
erkinlik darajasi, kinematik bog’lanish, kinematik 
zanjir, 
geometrik 
tuzilishini 
taxlili, 
oniy 
o’zgaruvchi 
sistemalar, 
oniy 
o’zgaruvchi 
sistemalarning 
statik 
belgisi, 
ferma 
konstruktsiyalarini kinematik taxlili. 
2.1. Inshootlar hisoblash sxemalarining 
kinematik analizi 
O’zaro sharnirli yoki bikr qilib biriktirilgan elementlardan tashkil topgan 
inshootlar tashqi yuklar ta’sirida o’zining shakli va holatini o’zgartirmasligi lozim. 
Bunday talabni qanoatlanturuvchi inshoot geometrik o’zgarmas bo’ladi. Inshoot 
shakli yoki holati o’zgarishi uni tashkil etuvchi elementlarning deformatsiyalanishi 
tufayligina sodir bo’lishi mumkin. 
Har bir inshootni hisoblashdan oldin uning sxemasini geometrik o’zgarmaslik 
shartlariga asosan kinematik taxlil kilish kerak. Masalan, 2.1a — rasmda 
ko’rsatilgan to’rtburchak eng oddiy geometrik o’zgaruvchi sistema yoki mexanizm. 
Bunday sistema elementlarida zo’riqishlar hosil bo’lmaydi. Sistema geometrik 
o’zgarmas bo’lishi uchun o’nga ko’shimcha element (tortqich)kiritilishi kerak (2.1b 
— rasm) . Kinematik analiz yordamida inshootlarning geometrik o’zgarmas yoki 
o’zgaruvchan ekanligini bilib olinadi. Faqat geometrik o’zgarmas inshootlargina 
tashqi yuklarni qabul qilib ularga qarshilik ko’rsatishi ya’ni yuklar ta’sirida ishlashi 
mumkin.