2-Ma`ruza. Mavzu

Echish. Avval 10 g oltin egallagan hajmni hisoblab chiqaramiz. Buning uchun 10 ni 2 ga bo`lamiz:
10:2 = 5 sm<sup>3</sup> yoki 5<sub>*</sub>10<sup>21</sup> mkm<sup>3</sup>
So`ngra har qaysi zarrachaning hajmini topamiz. Bu hajm 20_*20_*20 = 8000 mkm³ yoki 8_*10³ mkm³ bo`ladi. Endi barcha zarrachalarning soni (n) ni topamiz. Buning uchun barcha zarrachalar egallagan hajmni bir zarracha hajmiga bo`lamiz:



 formuladan foydalanib, kolloid eritmaning osmotik bosimini topamiz:
*
Demak, bu kolloid eritmanig osmotik bosimi 0,02 mm. simob ust. yoki 0,3 mm. suv ustuniga teng ekan. Kolloid eritmalarning osmotik bosimini o`lchab va P = gRT / Mv formuladan foydalanib, kolloidlarning molekulyar og`irligi topiladi. Ana Shunday usul bilan Zerensen tuxum al`buminining molekulyar massasi 43400, Ader gemoglobinning molekulyar massasi 67000 ekanligini topdilar.
Odatda, haqiqiy eritmalarning osmotik bosimini o`lchashda devorlari yarim o`tkazuvchi pardadan iborat bo`lgan idishga eritma solinib, idish toza erituvchiga (suvga) botiriladi. Yarim o`tkazgich pardaning bir tomonida eritma, ikkinchi tomonida toza erituvchi bo`ladi, lekin kolloid eritmaning osmotik bosimini o`lchashda o`tkazgich parda (membrana) ning bir tomonida bir yoki bir necha elektrolit eritmasi bo`ladi.
Elektrolit membrananing ikkala tomoniga tarqala oladi. Shuning uchun kolloid eritmaning osmotik bosimi faqat kolloid zarrachalar kontsentratsiyasigagina emas, balki elektrolitning ikki tomoniga qanday taqsimlanganligiga ham bog`liq. Agar elektrolit ikkala tomonga birdek taqsimlansa, kolloid eritmaning osmotik bosimi faqat kolloid zarrachalar kontsentratsiyasiga bog`liq bo`ladi; bu holda elektrolit borligini nazarga olmaslik mumkin.
Elektrolit membrananing ikkala tomoniga bir xilda tarqalmaydi; bir tomonda ko`p, ikkinchi tomonda kam bo`lishi mumkin. Masalan, kolloid eritma membrananing bir tomoniga joylashgan bo`lsin, membrana o`zidan kolloid zarrachani o`tkazmaydi, lekin elektrolitni bemalol o`tkazaveradi. Masalani soddalashtirish uchun kolloid eritmani kolloid elektrolit RM eritmasi deb qaraylik. Bu elektrolit kolloid anionga va metall kationga dissotsilanadigan bo`lsin:

Membrananing ikkinchi tomoniga haqiqiy elektrolit, masalan, MCl eritmasi solaylik. Jarayon boshlanishidan avval sistemaning tarkibini quyidagicha tasavvur qilaylik:

I