2-Ma`ruza. Mavzu

3.1-jadval
Skipidarning efirdagi eritmasida bug` bosimining pasayishi

Skipidarning % bilan ifodalangan miqdori	R0 – R / R0	n2 / n1 + n2
10,0	0,059	0,060
20,2	0,121	0,119
35,9	0,234	0,219
76,8	0,645	0,579

Raul` qonunini yuqoridagi yozilgan shaklda faqat uchuvchan bo`lmagan moddalarning eritmalari uchun tatbiq etilishi mumkin. 3.1-jadvalda skipidarning efirdagi eritmasi uchun ba`zi xususiyatlar keltirilgan. Bu misolda ski­pidar efirga nisbatan uchuvchan modda emas deb qaraladi.

Eritma kontsentratsiyasi past bo`lganda Raul` qonunining xulosalari tajribaga mos kelishi jadvaldan ko`rinib turibdi. Eritma kontsentratsiyasi yuqori bo`lganda tajriba bilan nazariya biri-biriga to`g`ri kelmay qoladi.
Raul` qonuniga faqat ideal eritmalar bo`ysinadi. Real eritmalar juda kichik kontsentratsiyalardagina bu qonun­ga mos keladigan natija beradi. Suyultirilgan eritmalarda erigan moddaning mol` soni p<sub>2</sub> - erituvchining mol` soniga nisbatan kichik bo`lgani sababli, Raul`ning 1-qonuni suyultirilgan eritma­lar uchun quyidagicha yoziladi:
(3.5)
Eritmalarning qaynash va muzlash temperaturalari. Raulning ikkinchi (ebulioskopik va krioskopik) qonuni.
Eritmaning qaynash temperaturasi bilan toza erituv­chining qaynash temperaturasi orasidagi farq – eritma qaynash temperaturasining ko`tarilishi deb ataladi.
Eritma kontsentratsiyasi qancha katta bo`lsa, u Shuncha yuqori temperaturada qaynaydi. Bu xodisani tuShunish uchun 3.1-rasmda ko`rsatilgan diagrammadan foydalanamiz. Bu diagramma AO chizig`i toza erituvchi bug` bosimining OD chizig`i eritma bug` bosimining OV chizig`i esa qattiq xolatdagi toza erituvchi bug` bosimining temperaturaga qarab o`zgarishini aks ettiradi (OV chizig`i OA chizig`iga qara­ganda tikroq bo`ladi, chunki bug` to`g`ridan-to`g`ri qattiq xolatga o`tganda ko`p issiqlik chiqadi). Toza erituvchining to`yingan bug` bosimi t⁰₁ da 101,325 kPa ga yetadi. Shuning uchun toza erituvchi t₁° da qaynaydi. Eritmaning tuyingan bug` bosimi hamma vaqt toza erituvchinikidan past bo`lganligi sababli, uning bug` bosimini 101,325 kPa ga yetkazish uchun uni t<sub>2</sub><sup>0</sup> gacha qizdirish kerak. Demak, eritma t<sub>2</sub><sup>0</sup> da qaynaydi.
Eritma qaynash temperaturasining ko`tarilishi Δt = t₂° - t₁° ni aniqlash hakida olib borilgan tadqiqotlar Raulning ikkinchi qonuni shaklida yakunlanadi. Raulning ikkinchi qonuniga muvofiq Δt ning qiymati erigan moddaning molyal` kontsentratsiyasiga to`g`i proportsionaldir: