2-ma’ruza. Oqsillar. Aminokislotalarning fizik-kimyoviy xossalari oqsillarning strukturaviy tuzilishi darajalari Reja

---

2-MA’RUZA.  Oqsillar. Aminokislotalarning fizik-kimyoviy xossalari 
oqsillarning strukturaviy tuzilishi darajalari 
Reja: 
1 Oqsillarning biologik vazifalari. 
2 Glikoproteidlar va ularning biologik ahamiyati. 
3 Yog`-oqsil komplekslari va fosfoproteidlar. 
 
Oqsillarning biologik vazifalari. Oqsillar hujayrada boshqa birikmalarga
(kimyoviy komponentlarga) qaraganda ancha ko’p jarayonlarda xilma-xil vazifalarni 
bajaradilar. Hamma proteinlarning struktura elementlari bir xil aminokislotalardan 
iborat bo`lsa ham, ularning oqsil molekulasidagi nisbiy miqdorlari va joylanish 
o`rinlari turlichadir. Oqsillarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 
1. Katalitik vazifasi – shu vaqtgacha kashf etilgan barcha biologik 
katalizatorlar – fermentlar oqsillardir. Bir hujayrada ularning soni 2000 dan ortiq. 
Bunday vazifa faqat oqsillar uchungina xosdir. 
2. Oqsil gormonlar – bir qator ichki sekretsiya bezlarining mahsulotlari peptid 
va oqsil tabiatiga ega. Masalan insulin, o`sish gormoni va boshqalar.Ular hujayra 
ichida va butun organizmda moddalar almashinuvini boshqarib turadi. 
3. Retseptorlik vazifasi – hujayra yuzasida va ichida har xil regulyatorlar 
(gormonlar, mediatorlar, siklik nukleotidlar) ning tanlab o`tkazishi. 
4. Tashish vazifasi – to`qimalar orasida va hujayra membranasi orqali 
moddalarning bog`lanishi hamda tasxilishi. Qonda kislorodni tashish tamomila oqsil 
– gemoglobin tomonidan bajariladi. proteinlar qonda lipidlar, ba’zi gormonlar, 
vitaminlar, metall ionlari bilan kompleks hosil qilib, ularni tegishli to`qimalarga 
etkazadilar.
5. Struktura vazifasi – turli xil membranalarning tuzilishida ishtirok etadi. 
Masalan mitoxondriyaning, plazmatik membrananing struktura oqsillari. Lekin bunda 
oqsillar hujayra skeleti, xromosomalar, membrana, ribosomalar, retseptorlar tarkibida 
boshqa moddalar bilan birgalikda qatnashadi. 

---