2-mavzu: antik davr psixologiyasi reja: 1

Nazorat savollari: 
1. Mutafakkirlarning iroda haqidagi fikrlarini bildiring? 
2. Realistlar kimlar to’liq ma’lumot bering? 
3. Nominalistlar haqida fikringiz? 
ASOSIY ADABIYOTLAR: 
1. 
Батыршина, А.Р. История психологии: Учебное пособие / 
А.Р. Батыршина. - М.: Флинта, 2011. - 224 c. 
2. 
Бреслав, Г.М. История научной психологии: Уч. / Г.М. 
Бреслав. - М.: Инфра-М, 2019. - 432 c. 
3. 
Веракса, Н.Е. История возрастной психологии: 
Детская психология / Н.Е. Веракса. - М.: Academia, 2017. - 288 c. 
4. Ильин, Г.Л. 
История 
психологии: 
Учебник для 
академического бакалавриата 
/ 
Г.Л. Ильин. 
- 
Люберцы: Юрайт, 
2016. - 
389 c. 
5. 
Константинов, В. История психологии. Стандарт третьего 
поколения / В. Константинов. - СПб.: Питер, 2019. - 432 c. 
6.N. S. Jo’rayev, D.A. Saliyeva, N. A. Sultonova Psixologiya tarixi
 
 

---

2-MAVZU (davomi): O’RTA ASRLARDA PSIXOLOGIYA MUAMMOLARI.
REJA: 
1.Markaziy osiyoda psixologik ta’limotlarning rivojlanishi 
2. Abu Nasr Forobiy va Al Xorazmiyning psixologik qarashlari.
3. Abu Ali ibn Sino va Abu Rayhon Beruniyning falsafiy qarashlari
4. Rudakiy va Abu Hamid Muhammad al G‘azzoliy, Abulqosim Firdavsiylarning 
qarashlari 

Tayanch so‘z va iboralar:
 
“Jon haqida”, “Shayx ar-rais”, ya’ni 
“Donishmandlar yetakchisi”, ruh, aql, o‘zini tuta bilish, xotira, tasavvur, diqqat, 
idrok va qobiliyat 
Markaziy osiyoda psixologik ta’limotlarning rivojlanishi. VII asrning 
oxirlarida Movarounnahr xalqlari asta-sekin arab xalifaligi qaramog‘iga o‘ta 
boshlaydi. Islomning har jihatdan mustahkam joriy etilishi esa asosan IX asrning I 
choragida boshlangan. Shuning uchun ham Movarounnahr allomalari arab 
musulmon madaniyati bilan faqat IX asrning boshidan tanisha boshlaganlar. 
Chunonchi, Muhammad al-Xorazmiy va Ahmad al-Farg‘oniy Bag‘dod 
akademiyasi “Dorul hikma”ga IX asrning 16-20 yillarida kelganlar. Shu vaqtdan 
boshlab O‘rta Osiyo fani, falsafasi, adabiyoti va madaniyati tarkibida mustahkam 
bosqich sifatida, ya’ni o‘rta Osiyo mahalliy madaniyatining yangi bosqichi sifatida 
shakllana boshlagan edi. Demak, arab madaniyati va islomning O‘rta Osiyo 
xalqlari madaniyatiga, ruhiyatiga ta’siri haqida ham xuddi mana shu vaqtdan 
boshlab gapirish mumkin.
Islomning O‘rta Osiyo xalqlari ruhiyatidagi ilmi, tafakkuri, dunyoqarashlari 
roli haqida qisqacha to‘xtalamiz. 
Bu muammoni bir qancha xarakterli yo‘nalishlari bo‘yicha qo‘yish mumkin. 
Bular: Movarounnahr xalqlarining islomga qadar bo‘lgan madaniyati va unga 
islomning munosabati, bu xalqlar madaniyatiga islomning kirishi, keyin 
shakllangan islom ruhiyati, madaniyatining o‘ziga xos xususiyatlari, maorif, ta’lim-
tarbiya, dunyoviy fanlar, ilohiyot, falsafa, adabiyot, axloqiy-huquqiy hayot va 

---

uning islom qoidalari asosida boshqarish, me’morchilik va boshqalardan iborat. 
Ularning hammasida islom ijobiy rol o‘ynaydi. Busiz u jamiyatda o‘z o‘rnini va 
ko‘p asrlar davomida kishilarning turmushi, ruhiyati va ongiga ta’sirini saqlab qola 
olmagan bo‘lar edi. Islomning tarqalishi xalqlarning islomga qadar bo‘lgan 
madaniyati, diniy mafkurasi, otashparastlik, buddiylik, mazdakiylik, moniylik bilan 
bog‘liq bo‘lgan dunyoqarashlari yo‘q qilingan edi.