2-mavzu: antik davr psixologiyasi reja: 1

Nazorat savollari: 
1. Suqrot, Antisfen va Aristipplarning falsafiy qarashlari haqida ma’lumot 
bering? 
2. Platon, Arastu, Gippokratlarning psixologik qarashlari tahlil qiling?
3. Klavdiy Galen, Epikur hayoti, Lukresiy Tit Kar hayoti psixologik 
qarashlari haqida fikringiz? 

---

2-MAVZU (davomi): O’RTA ASRLARDA PSIXOLOGIYA MUAMMOLARI
REJA: 
1. O‘rta asrda
iroda masalasi mutafakkirlarning qarashlarida 
2. Realistlar 
3. Nominalistlar

Tayanch so‘z va iboralar:
 
iroda, skeptitsizm, tafakkur, tafakkur duns 
skott, avgustin, deterministlar, indeterministlar, realistlar, nominalistlar. 
O‘rta asr mutafakkirlarining ruh va ruhiy hayot haqidagi mulohazalari, 
asosan, ruhning mohiyati, uning kuchi, qobiliyatlari va kelib chiqishi, uning tana 
o‘lgandan keyingi taqdiri haqidagi, ruhning tanaga bo‘lgan munosabati haqidagi 
masalalarga qaratilgan edi. 
Ruhning mohiyati haqidagi masala, odatda, Platon va Arastularda qanday hal 
qilingan bo‘lsa, xuddi shunday hal qilinar edi. Ruh o‘z tabiatiga ko‘ra barcha 
moddiy va jismoniy narsalarga qarama-qarshi qo‘yilar edi. Ruh o‘z tabiatiga ko‘ra 
alohida qobiliyatlarga egadir, deb fikr yuritilardi. 
Shuningdek, o‘rta asr mutafakkirlari 
iroda masalasiga ham alohida e’tibor 
berdilar. 
Masalan, Avgustin birinchi bo‘lib kishining boshqa ruhiy qobiliyatlari orasida 
irodaning muhim ahamiyatga ega ekanligi haqida fikr yuritgan. 
Olovning g‘aroyib sifatlarini kim tushuntirib bera oladi? Nega endi u o‘zi 
yorug‘ bo‘la turib, domiga tushgan narsalarni qoraytirib yuboradi? Yoki gulxanda 
toblangan toshlarning oqarish sababini qanday izohlash mumkin?- deya quyidagi 
o‘zining muloxazakor fikrlarini ilgari surgan: 
Sukunat–shovqinning, yalang‘ochlik–libosning, xastalik– salomatlikning, 
zulmat – yorug‘likning yo‘qligidan darak berganidek, yovuzlik ezgulikning 
yo‘qligini bildiradi. 
- O‘zgalar seni olqishlaganda, sen o‘zingdan nafratlan. Seni sen orqali harakat 
kilmoqchi bo‘lganlar olqishlaydi. 

---