2021, №1 issn 2010-7498 kasb-hunar ta’limi ilmiy-uslubiy, amaliy, ma’rifiy jurnal №1

МЕТОДИКА
нади.
Демак мазкур масала мажмуавий ўрга-
нилгандан кейин биз педагогик ҳамкорлик – 
бу педагогик траекторияга мос тарзда тала-
баларни самарали ўқитишда уларга ёрдам 
берадиган ва ҳар томонлама қўллаб-қув-
ватловчи амалдаги ҳаракатлардан иборат 
чоралар тизими деган хулосага келдик. 
Таъкидлаш жоизки, педагогик ҳамкорлик ўз 
хусусиятига кўра одатий таълимни бошқарув 
муҳитига нисбатан мослашувчан, унинг кўп 
қирралилик характери бутун таълим жараё-
ни компонентларига самарали таъсир кўрса-
тиши мумкин.
Технологик ҳамкорлик мультимедиали 
таълим сервиси модулида ва замонавий тех-
нологияларга асосланади, илмий-методик 
ҳамкорлик эса ўқув-услубий таъминот моду-
ли, илмий нашрлар фаолияти потенциалла-
рини шакллантиришга асосланади. 
Педагогик ҳамкорлик мазмунига нисба-
тан бу каби мажмуавий замонавий қараш-
га биз тўлалигича қўшиламиз. Бу ва бошқа
муаллифларнинг ишлари бизга педагогик 
ҳамкорлик мазмунига кенг тармоқли ҳодиса 
сифатида мантиқий нуқтаи назардан ёндаш-
ган ҳолда унинг бир қатор долзарб томонла-
рини ажратиб кўрсатиш имконини берди:
• медиакомпетентлик таркиби нуқтаи 
назаридан. Бу ўринда педагогик ҳамкорлик-
нинг когнитив, операционал ва шахсий тар-
кибий қисмларини ривожлантириш зарур деб 
ҳисоблаймиз;
• ҳамкорлик жараёни мантиқи нуқтаи 
назаридан. Бунда медиакомпетентликни 
ривожлантириш оптимал траекториясини
лойиҳалаш ва лойиҳалаштирилган жараён-
ни амалга ошириш ўта муҳим, айнан олганда 
амалдаги мавжуд таълим жараёнини мунта-
зам мониторинг қилиш, аниқланган оғиш ва 
нуқсонларни ўз вақтида бартараф этиш;
• ўқитувчининг ҳамкорликни ташкил қи-
лишдаги ҳаракатлари ва ички таъсир мантиқи 
нуқтаи назаридан. Юқорида айтилганлардан 
келиб чиққан ҳолда, педагогнинг ҳамкорлик 
фаолияти таянч босқичларини ажратиб кўр-
сатиш мумкин: оғишларни ташхислаш, олин-
ган натижаларни баҳолаш, амалга оширила-
диган таъсир чораларини режалаштириш ва 
уларни амалга ошириш жараёнларини ло- 
йиҳалаштириш.
Демак бўлажак касб таълими ўқитув-
чиларида медиакомпетентликни ривожлан-
тиришда педагогик ҳамкорлик, яъни унинг 
когнитив операционал, шахсий жиҳатларига 
самарали таъсир кўрсатиш педагогик ҳам-
корлик оптимал траекторияларини лойи- 
ҳалаштириш сифатига боғлиқ. Уни ишлаб 
чиқиш учун қуйидагилар зарур:
• ўқув дастурини тузиш;
• режалаштиришни амалга ошириш;
• зарур ўқув ахборотларини тайёрлаш;
• оптимал ўқув вазифа топшириқлари-
ни танлаш;
• дидактик воситаларни аниқлаш;
• оптимал иш шаклларини белгилаш;
• мустақил ишлар вариантларини тай-
ёрлаш.
Ҳар бир босқич ўз хусусиятига кўра кўп 
вариантилиликка эга, демак бўлажак касб 
таълими ўқитувчиларида медиакомпетент-
ликни ривожлантириш жараёни талабаларда 
турли янги сифат ва қирраларни ўзлашти-
ришда бўлгани каби индивидуал тарзда ке-
чади.
Биз кўриб чиқаётган шарт-шароитлар 
ўқув жараёнида бўлажак касб таълими ўқи-
тувчилари медиамуҳитда ўз ижодий имкони-
ятларини ишга солишлари учун муносиб ва-
зиятлар яратиш ёрдамида амалга оширади, 
деган якуний хулоса чиқаришимиз мумкин. 
Бунинг учун ўқитувчига қуйидагилар зарур 
бўлади:
1) мустақил фаолиятга ажратиладиган 
вақтни кўпайтиради ва бўлажак касб таъли-
ми ўқитувчиларига дарс ва дарсдан ташқари 
ижодий медиафаолиятда ўзларини намоён 
этиш имкониятларини оширади;
2) медиамуҳитда ишлаш учун мавжуд 
ижодий характердаги вазифа ва топши-
риқларни тизимлаштириш ҳамда янгиларини 
ишлаб чиқиш;
3) ўқитишнинг эвристик ва муаммоли ме-
тодларидан фойдаланиш;
4) ўз талабалари билан ижодий медиа- 
ҳамкорликни йўлга қўйиш;
5) бўлажак касб таълими ўқитувчилари 
креативлигини ривожлантириш мақсадида 
медиаимкониятлардан кенг кўламда фойда-
ланиш;

---

39
2021 №1, Kasb-hunar ta’limi