28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

Boshlang’ich xujjatlardagi xatolarni to’g’rilash tartibi
Boshlang’ich xujjatlarning matni yoki rakamli ma’lum» larini tozalash va tuzatish mumkin emas. 1qulda tuzilgan boshlang’ich xujjatlarda (kassa va bank xujjatlaridan tashkari) qo’yilgan xatolar Quyidagi tartibda to’g’ri lanadi. Noto’g’ri matn yoki summa ustidan chiziladi, uning.tepasiga to’g’ri matn yoki summa yoziladi, yoniga «to’g’ri langan» degan yozuv qilinadi, xujjatga avval imzo chekkan shaxslar yana imzo chekishib to’g’ri lashni tasdiklashadi va to’g’ri lash amalga oshirilgan sana (kun, oy, yil) yozib qo’yiladi. Kirim va chiqim kassa orderlarida xech qanday o’zgarish qilish mumkin emas.
Xujjatlar aylanishini tashkil qilish tartibi
Buxgalteriya hisobida boshlangich xujjatlarning xar qati (xujjatni tuzish yoki boshqa korxonadan olish, hisob qabul qilish, ishlash, arxivga berish — xujjatlar aylanishi jadval bilan tartibga solinadi. Bu jadvalni tuzishishini korxonaning bosh buxgalteri tashkil qiladi. qujjatlarning aylanish jadvali korxona raxbari buyruri bilan tasdiklanadi. 1quyida korxona bo’yicha xujjatlar aylanish jadvali keltirilgan. Jadval yordamida korxonada xujjatlar aylanishi, boshlang’ich xujjat utishi lozim bo’lgan bo’linmalar va boshqa ruvchilarning aniq soni, xujjatning xar bir bo’linmada bo’lishining eng kam muddati o’rnatiladi. qujjatlar aylanishi jadvali korxonaning xar bir bo’linmasi va xamma bajaruvchilari tomonidan xujjatlarni tuzish, tekshirish va ishlash bo’yicha ishlar tarxi yoki ro’yxati sifatida rasmiylatirilishi mumkin. Bu tarx yoki ruyxatda xujjatni tuzish tekshirish va ishlashning xamma ijrochilarining o’zaro alkasi va bu ishlarni bajarish muddatlari ko’rsatiladi. Hujatlar aylanishi jadvalining kuchirmasi shu jadvalda ko’rsatilgan ijrochilarning xar biriga beriladi. Bu kuchirma tegishli ijrochi faoliyatiga taallukli bo’lgan xujjatlar ularni takdim etish muddatlari va qaysi bo’linmalarga ush'bu qujjat berilishi kerakligi ko’rsatiladi. Xujjatlar aylanishi jadvalini ta’minlash, xujjatlarni o’z vaqtida va sifatli tuzish, ularni buxgalteriya hisobi va hisobotida kayd qilish uchun o’z vaqtida topshirish va xujjatlardagi ma’lumotlarning haqikatga to’g’ri kelishiga shu xujjatlarni to’zgan va unga imzo chekkan shaxslar javabgar bo’lib hisoblanadi. Xorxona bosh buxgalteri ijrochilar tomonidan xujjatlar aylanishi jadvalining bajarilishi ustidan nazorat olib boradi. Korxona bosh buxgalterining operatsiyalarni rasmiylashtirish tartibi va tegishli xujjatlarni va ma’lumotlarni buxgalteriyaga yoki hisoblash markazlariga taqdim etish tartibi bo’yicha quyadigan talablari Ushbu korxonaning xamma bo’linmalari uchun albatta bajarilishi zarur talablar bo’lib hisoblanadi.
SHunday qilib,
Xo’jalik operatsiyalarini o’zida aks ettirgan hujjat larning rasmiylashtirilishidan arxivga kelib .tushishiga qadar bosib utishi zarur bo’lgan bosqichlar yig’indisiga xujjatlarning aylanishi deb ataladi.Xujjatlarning aylanishini tashkil qilishda xujjatlarni rasmiylashtirish, ularning to’g’ri tuzilganligini tekshirish, xujjatlarni ishlash, xujjatlarning ma’lumotlari, ularni mahlum iqtisodiy mazmunlariga qarab guruxlashtirish, tegishli registrlarda aks ettirishda xujjatlarning xarakat qilish rejasi katta ro’l o’ynaydi.
Bu rejada xujjatlarni rasmiylashtirishdan ularning ma’lumotlarini buxgalteriya hisobining registrlarida; aks ettirishga qadar instantsiyalarni ayrim-ayrim ko’rsatib, xar bir bosqichga xujjat qaysi vaqtlarda kelib tushishi va qancha vaqt ichida xujjat bu bosqichdan keyingi bosqichga utishi zarurligi belgilanadi. Xujjatlarning ana shu xarakat qilish rejasiga asosan ish olib borilganda xo’jalik operatsiyalarining o’z vaqtida xujjat bilan rasmiylashtirilishi, xujjatlarning ishlash uchun bir tekisda kelib tushishi va buxgalteriya ishlarining oqilona tashkil qilinishi ta’minlanadi. SHuning uchun xam bir turdagi buxgalteriya xujjatlariga o’ziga xos xarakat jadvallari tuziladi. Bu jadvallarga asosan buxgalterlar moddiy javabgar shaxslardan, hisobdor shaqxslardan, tsex va zavad xodimlaridan buxgalteriya xujjatlarini talab qiladi. Buxgalteriya xujjatlarining aylanishi xujjatlarni arxivga topshirish bilan tugaydi.
Xo’jalik jarayonlari bilan bog’liq operatsiyalarni buxgalteriya hisobi xujjatlarida yoppasiga aks ettirib borish tartibi amalda mavjutdir. SHu xo’jalik operatsiyalari xo’jalik mablag’’larining holati va harakati bilan bog’liqdir.

Muammo: Ashyoviy ro’yxatga olishning vazifalarini bila olish.

Barcha xo’jalik mablag’’lari vaqti-vaqti bilan ashyoviy ro’yxatga olishni talab etadi. Ashyoviy ro’yxatga olish, buxgalteriya hisobi usullaridan biri bo’lib, uning yordamida xo’jalik mablag’’larining haqiqiy miqdori aniqlab boriladi. Amalda ashyoviy
ro’yxatga olishni tashkil qilish uchun ma’lum bir tayyorgarlik ishlari olib boriladi.
Ashyoviy ro’yxatga olishning ikkali turidan foydalanish natijasida turli xil suoniy o’g’riliklarning oldi olinadi.
Rejali ro’yxatga olish xo’jalik mablag’’larini ma’lum bir vaqtda belgilangan tartibda hisobga olish bilan izoxlanadi.
Masalan, asosiy vositalar bo’yicha ro’yxatga olish bir yilda bir marotaba bajarilib, u birinchi noyabrdan kechiqtirmay o’tgaziladi. Kassadagi naqd pullar bir oyda kamida ikki marotaba ro’yxatga olinishi talab qilinadi.
To’satdan ro’yxatga olish korxonalarda ma’lum bir sabablarga ko’ra o’tkaziladi. Masalan, moddiy javobgar shaxsni almashtirish yoki tashqi nazorat organlari tomonidan tekshiruv ishlarini olib borish taqqozo etilgan vaqtlarda