4 – mavzu: Pedagogik fanlarni oʻqitish jarayoni yaxlit tizim sifatida Reja

Ta’lim maqsadini talaba shaxsining ruhiy, aqliy, axloqiy, estetik 
jarayonlari shaklida ifodalash. Masalan, ―Voqelikni tahlil etish malaka-sini hosil 
qilish‖, ―Ekologik hodisalarga qiziqishni shakllantirish‖ kabilar. Ta’lim maqsadini 
bunday umumiy tarzda belgilash oʻquv yurti, oʻquv fani yoki bir guruh oʻquv 
predmetlari darajasida boʻlishi mumkin. Lekin ayrim mashgʻulot, darsning 
maqsadini bunday keng ifodalash foydasiz. Bunda ham mashgʻulotda qanday 
natijaga erishilganligini bilib boʻlmaydi. 
Ta’lim maqsadini talabaning oʻquv-bilish faoliyati orqali qoʻyish. 
Mashgʻulotning maqsadi ―Ijodiy tafakkurni shakllantirishga doir vazifalarni hal 
etish‖. Bir qarashda ta’lim maqsadini bunday qoʻyish mashgʻulotni rejalashtirish 
va oʻtkazishga aniqlik kiritganga oʻxshaydi. Lekin bunda ham eng muhim narsa – 
mashgʻulotda koʻzda tutilgan natija e’tibordan chetda qoladi. 
Pedagogik texnologiya tarafdorlarining fikricha, ta’lim maqsadlarini 
predmetning mazmuni, oʻqituvchi yoki oʻquvchi faoliyati orqali belgilash 

---

mashgʻulotdan kutiladigan natija haqida toʻliq tasavvur bermaydi. Ta’lim natijasini 
talabaning koʻzga koʻrinadigan harakatla-ridan, tashqi belgilaridan bilib olish 
mumkin. Oʻqituvchi ta’lim maqsadi – natijasini oydinlashtirish uchun kutilayotgan 
natijaning tashqi, kuzatiladigan belgilarini (harakat, nutq) yaqqol tasvirlashi lozim. 
Pedagogik texnologiya taklif etayotgan maqsadni belgilash usulining 
mohiyati shundan iboratki, ta’lim maqsadi, talabaning harakatlarida aks etgan 
oʻqish-oʻqitish natijalari orqali ifodalanishi kerak va bu harakatlarni muallim yoki 
biror ekspert koʻrib, eshitib bilishi va oʻlchashi mumkin boʻlsin.
Pedagogik texnologiya tarafdorlarining fikricha, ta’lim maqsadlarini 
predmetning mazmuni, oʻqituvchi yoki oʻquvchi faoliyati orqali belgilash 
mashgʻulotdan kutila-digan natija haqida toʻliq tasavvur bermaydi. Ta’lim 
natijasini talabaning koʻzga koʻrinadigan harakatlaridan, tashqi belgilaridan bilib 
olish mumkin. Oʻqituvchi ta’lim maqsadi – natijasini oydinlashtirish uchun 
kutilayotgan natijaning tashqi, kuzatiladigan belgilarini (harakat, nutq) yaqqol 
tasvirlashi lozim. 
Pedagogik texnologiya taklif etayotgan maqsadni belgilash usulining 
mohiyati shundan iboratki, ta’lim maqsadi, talabaning harakatlarida aks etgan 
oʻqish-oʻqitish natijalari orqali ifodalanishi kerak va bu harakatlarni muallim yoki 
biror ekspert koʻrib, eshitib bilishi va oʻlchashi mumkin boʻlsin. 
Nazorat savollari: 
1. Pedagogika fanlarini oʻqitish jarayoni va uning qanday vazifalari bor? 
2. Ta’lim jarayoni qanday tuzilishga ega? 
3. Oʻqitish va oʻqish jarayonlari qanday oʻzaro bogʻliqlikka ega? 
4. Oʻquvchilani bilish faoliyati qandat tuzilishga ega?