4-mavzu: qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo‘nalishlari reja

Sud, xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar faoliyatida 
fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini 
ta’minlash. Fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish 
demokratik davlatni barpo etishdek ezgu maqsadni o‘z oldiga qo‘ygan xar qanday 
davlatning 
asosiy 
vazifalaridan 
biridir. 
O‘zbekiston 
Respublikasining 
Konstitutsiyasi 44-moddasida fuqarolarning odil sudlovga bo‘lgan ajralmas 
konstitutsiyaviy xuquqi mustaxkamlab qo‘yilgan. Unga ko‘ra, xar bir shaxs uchun 
o‘z xuquq va erkinliklarini sud orqali ximoya qilish, davlat organlari, mansabdor 
shaxslar, jamoat birlashmalarining g‘ayriqonuniy xatti-xarakatlari ustidan sudga 
shikoyat qilish xuquqi kafolatlangan. 
O‘zbekiston tarixida birinchi marotaba bunday keng ko‘lamda, yangi formatda 
jamoatchilik o‘rtasida muxokama qilingan 2017-2021 yillarda O‘zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha Xarakatlar 
strategiyasida sud xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar 
faoliyatida fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish 
kafolatlarini ta’minlashga qaratilgan quyidagi chora-tadbirlar nazarda tutilgan: 
Birinchidan jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan fuqarolik ishlari bo‘yicha 
sudlarga murojaat qilish jarayonida to‘lanadigan davlat boji miqdorini kamaytirish. 
Ikkinchidan elektron tartibda sud ishini yuritishning zamonaviy shakl va 
usullarini joriy etishga qaratilgan «O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun 
xujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida»gi qonun loyixasini 
ishlab chiqish. 
Uchinchidan sudlar faoliyatiga oid ma’lumot bilan fuqarolarni ta’minlashni 
nazarda tutuvchi «Sudlar to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga 
o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish xaqida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni 
loyixasini ishlab chiqish. 
Qonunchilikka kiritiladigan bunday o‘zgartish va qo‘shimchalar orqali sud 
organlari faoliyati tizimiga oid ma’lumotlar hamda sud xujjatlarining oshkoraligini 
ta’minlash orqali sudlar faoliyatining shaffofligi ta’minlanadi. Buning natijasida 
xalqning sudlarga bo‘lgan ishonchi va xurmati ortadi. Sudlarga nisbatan jazolovchi 
organ emas, balki inson xuquq va manfaatlarini himoya kiluvchi organ sifatida 
munosabatda bo‘linishiga erishiladi. 
Fuqarolarning odil sudlovga tusqinliksiz erishishini ta’minlash uchun ularga 
quyidagi imkoniyatlar berilishi kerak: 
sud xarajatlarining ko‘p bo‘lmasligi; 

---

sud tomonidan davlat boji to‘lashdan ozod kilinishi yoki ularni to‘lashning 
kechiktirilishi; 
malakali yuridik yordam olishga yo‘l qo‘yilishi; 
fuqarolarga sud himoyasidan foydalanishda qulayliklar yaratish maqsadida sud 
idoralari xalqning yashash joylariga mumkin qadar yaqinlashtirilib joylashtirilgan 
bo‘lishi.