4-mavzu. Tadqiqot jarayoni bosqichlari reja: Tadqiqotlarni loyihalashtirish bosqichi Tadqiqotning texnologik fazasi
Download 442.98 Kb. Pdf ko'rish
|
4 мавзу Тадқиқот жараёни босиқчлари
Refleksiv
fazasi 2 Tadqiqotni o'tkazish jarayonida doimo olingan oraliq natijalarni boshlang'ich pozitsiyalar bilan, tadqiqot loyihasi bilan taqqoslash va shunga muvofiq tadqiqotning maqsadi va yo'nalishini ham aniqlashtirish, o'zgartirish zarurati yuzaga kelib turadi. Ya'ni, baholash va refleksiya tadqiqotchining barcha faoliyatida doimiy ravishda mavjuddir. Va agar biz ularni ko'rsatilgan mantiqiy zanjirning oxiriga qo'ysak, bitta ilmiy ish tugagandan so'ng, tadqiqotchi, qoida tariqasida, navbatdagi - yangi izlanish siklini, ammo sifat jihatidan yangi bosqichda boshlaydi. Har bir navbatdagi tadqiqot ilmiy xodimning tajribasini ortirib boradi. Birinchi faza - tadqiqotni loyihalash - g‘oyadan tortib, tadqiqotning yakuniy vazifalarini aniqlash va uni rejalashtirishgacha - ko'p jihatdan barcha tadqiqotlar uchun umumiy sxema bo'yicha amalga oshiriladi: g‘oya - qarama-qarshiliklarni aniqlash - muammoni belgilash - tadqiqotning ob'ekti va predmetini aniqlash - uning maqsadini shakllantirish - ilmiy gipotezani yaratish - tadqiqot vazifalarini aniqlash - tadqiqotni rejalashtirish (zaruriy ishlarning muvaqqat jadvalini tuzish). Bu bosqichning mantiqiy tuzilishi umumiy qabul qilingan. U bilimning barcha sohalarida ko'p asrlik tadqiqotlar tajribasi asosida ishlab chiqilgan va, shubhasiz, optimal hisoblanadi. Garchi, albatta, har bir aniq holatda, mavzuning o'ziga xosligi va tadqiqot yo'nalishi tufayli ma'lum og'ishlar bo'lishi mumkin. Masalan, tarixiy tadqiqotlarda mantiq boshqacha bo'lishi mumkin. Ishning ikkinchi, xususan tadqiqot, texnologik faza mantig'ini faqat eng umumiy shaklda tuzish mumkin - axir, u deyarli butunlay ma'lum bir tadqiqot mazmuni bilan belgilanadi, ularning har biri o'ziga xosdir. Ikkinchi fazaning oxirgi pallasining mantig'i alaqancha aniqroq, chunki u ko'pchilik tadqiqotlar uchun bir xil va ko'p yillik tajriba: natijalarni tasdiqlash, asarning adabiy rasmiylashtirilishi bilan sinovdan o'tgan. Shuningdek, uchinchi faza- tadqiqot natijalarini aks ettirish, baholash va o'z -o'zini baholashni qurish mantig'i alaqancha aniqroq. Tadqiqotni loyihalash nimani anglatadi? Nimani loyihalash kerak? Javob: tadqiqotchi olish va qurmoqchi bo'lgan ilmiy bilimlar tizimi loyihalanadi. Haqiqatan ham, biz kitob boshida aytganimizdek, mahsulli faoliyat sikli sifatida loyihaning asosiy nuqtalari: tuzilayotgan tizimning qurilgan modeli va uni amalga oshirish rejasi; tizimni joriy etish; joriy qilingan tizimni baholash va uni keyinchalok yanada tuzatish yoki yangi loyihani "ishga tushirish" zarurligini aniqlash. Tadqiqotlar bilan bog'liq holda, bu asosiy nuqtalar quyidagicha: ilmiy muammoni shakllantirish, anglash modeli sifatida ilmiy faraz (gipoteza)ni tuzish (bu uchta asosiy nuqtaning dastlabki ikkitasi tadqiqotni loyihalash fazasiga tegishli); keyinchalik, navbatdagi tadqiqotlar davomida, bu model - gipoteza tekshiriladi va baholanadi. Agar u tasdiqlansa, u holda gipoteza tadqiqotchi tomonidan yaratilgan yangi ilmiy bilimlar tizimiga aylanadi. Agar gipoteza tasdiqlanmasa, u rad etiladi, yangi tafakkur modeli 3 - yangi gipoteza (yoki gipotezalar) yaratilishi kerak. Tadqiqotning loyihalash fazasi quyidagi pallalarni o'z ichiga oladi: kontseptual, gipotezani tuzish, konstruksiyalash, tadqiqotni texnologik tayyorlash (pallalar va loyihalash bosqichlarining nomlari asosan tizimli tahlil bo'yicha nashrlardan olingan). Download 442.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling