5-Mavzu: interfaol metodlar va ularni ta’lim-tarbiya jarayonida qo’llash (4 soat) reja

 
“Rasmlarni to‘g‘ri joylashtiring” metodi 
Kichik guruhlarda ishlashda ushbu metoddan foydalanish ham ijo-biy natijalarni 
kafolatlaydi. Metodni qo‘llashda quyidagi harakatlar amal-ga oshiriladi: 
– o‘qituvchi tomonidan o‘rganilayotgan mavzuning mohiyatini manti-qiy ketma-ketlikda 
yoritishga xizmat qiluvchi tushunchalarni ifoda etgan maxsus kartochkalar majmuyi tayyorlanadi (har 
bir kartochkaning orqa to-moniga mavzu mohiyatini yorituvchi “yadro” tushunchaning bittadan harfi 
joylashtiriladi va maxsus qoplama bilan berkitiladi); 

---

– har bir guruhga maxsus kartochkalarning alohida majmuasi topshiri-ladi va kartochkalarni 
ulardagi tushunchalarga asosan, mantiqiy ketma-ket-likda joylashtirish vazifasi yuklanadi; 
– guruhlar tomonidan topshiriq bajarilib bo‘lingach, kartochkalarning orqa tomoni o‘giriladi va 
maxsus qoplama ochilib, topshiriqning qay dara-jada to‘g‘ri bajarilganligi aniqlanadi. 
Agar topshiriq guruhlar tomonidan to‘g‘ri bajarilgan bo‘lsa, yaku-niy jarayonda 
kartochkalar orqa tomonga o‘girilganda mavzuning mohi-yatini yorituvchi "yadro" tushuncha 
hosil bo‘ladi. 
Metoddan foydalanishning afzalligi shundaki, bu jarayonda o‘quv-chi-talabalarda mavzuni 
muayyan qismlarga bo‘lib o‘rganish va qismlar o‘rtasidagi mantiqiy bog‘liqlik hamda 
aloqadorlikni analiz va sintez aso-sida aniqlash ko‘nikmalari hosil qilinadi. 
 
"Qizil va yashil rangli kartochkalar 
bilan ishlash" metodi 
O‘quvchi-talabalar bilan ommaviy va guruh shaklida ishlashda ush-bu metodni qo‘llash 
nihoyatda qulay. Metoddan mashg‘ulotlar so‘nggida mavzuni mustahkamlashga oid tezkor 
savol-javobni tashkil etishda foy-dalanish mumkin. Metod quyidagi harakatlarni tashkil etish 
asosida qo‘llaniladi: 
– o‘qituvchi tomonidan o‘rganilayotgan mavzuning mohiyatini manti-qiy ketma-ketlikda 
yoritishga xizmat qiluvchi tushunchalarni ifoda etgan maxsus kartochkalar majmuyi tayyorlanadi (har 
bir kartochkaning orqa to-moniga mavzu mohiyatini yorituvchi «yadro» tushunchaning bittadan harfi 
joylashtiriladi va maxsus qoplama bilan berkitiladi); 
– har bir guruhga maxsus kartochkalarning alohida majmuasi topshi-riladi va kartochkalarni 
ulardagi tushunchalarga asosan, mantiqiy ketma-ketlikda joylashtirish vazifasi yuklanadi; 
– guruhlar tomonidan topshiriq bajarilib bo‘lingach, kartochkalarning orqa tomoni o‘giriladi 
va maxsus qoplama ochilib, topshiriqning qay da-rajada to‘g‘ri bajarilganligi aniqlanadi. 
Maktab, akademik litsey, oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida “Iq-tisodiy nazariya” va 
“Iqtisodiy bilim asoslari” fanlari bo‘yicha tashkil etilgan mashg‘ulot jarayonida “Qizil va yashil 
rangli kartochkalar bilan ishlash” metodini qo‘llashda o‘quvchi-talabalarga quyidagi savollarni 
berish mumkin. 
1. Inson ehtiyojlarini qondirish uchun unga turli xil ne’matlar (re-surslar) zarur bo‘ladimi? 
2. Havo, suv, quyosh nuri va issiqligi, shuningdek, foydali qazilmalarni inson kuchi bilan hosil 
qilish mumkinmi? 
3. Inson mehnati, u tomonidan tashkil etilayotgan iqtisodiy faoliyatning mahsuli mahsulot deb 
ataladimi? 
4. Mahsulotlar faqat moddiy ne’matlardangina iboratmi? 
5. Xizmat ko‘rsatishning muayyan ko‘rinishi mahsulot bo‘la oladimi? 
6. Moddiy ne’mat yaratmaydigan, biroq natijasi insonlar ehtiyojini qondirishga qaratilgan 
iqtisodiy faoliyat xizmatlar deb ataladimi? 
7. Mahsulot ishlab chiqarish uchun iqtisodiy resurslar (xomashyo, in-sonning jismoniy va aqliy 
kuchi, turli mexanizm, mashina va asbob-usku-nalar, ishlab chiqarish korxonalari)ning bo‘lishi 
shartmi? 
8. Iqtisodiy resurslar miqdorining "cheklangan deb hisoblanishi" to‘g‘-rimi? 
9. Jamiyatda iqtisodiy cheklanganlik muammosi mavjudmi? 
10. Iqtisodiy cheklanganlik muammosining iqtisodiyotning asosiy (bosh, yetakchi) muammosi 
deb hisoblanishi to‘g‘rimi?