6. Mavzu. Moliyaviy tizim

 
 
 
 
 
Xulosalar 
1. Moliya milliy iqtisodiyot va aholi farovonligining o’sishini aks ettirib, korxonalar ishlab chiqarish 
xarajatlarining pasayishi va ularning jahon bozoridagi raqobatbardoshligini oshishini rag’batlantiradi, ishlab 
chiqarish tuzilmasini, tarmoqlararo va hududiy nisbatlarni shakllantiradi. 
2. Moliyaviy munosabatlar va ularga xizmat qiluvchi maxsus muassasalar jamiyatning 
moliya tizimini tashkil qiladi. Moliya tizimi o’z ichiga turli darajadagi byudjetlarni, ijtimoiy, 
mol-mulk va shaxsiy sug’urta fondlarini, davlatning valyuta zahiralarini, korxona va firmalar, 
tijorat va notijorat tuzilmalarining pul fondlarini, boshqa maxsus pul fondlarini oladi.
3. Umumdavlat moliyasi davlat byudjetini, ijtimoiy sug’urta fondini hamda davlat mol-
mulkiy va shaxsiy sug’urtasi fondini o’z ichiga oladi. Davlat pul mablag’larining asosiy 
markazlashgan fondi bo’lmish davlat byudjeti moliya tizimining asosiy bo’g’ini bo’lib xizmat 
qiladi. 
4. Davlat byudjetining daromadlari va xarajatlari muvozanatda bo’lishini taqozo qiladi. 
Lekin ko’pchilik hollarda davlat byudjeti xarajatlarining daromadlardan ortiqchaligi kuzatiladi, 
buning oqibatida byudjet taqchilligi tez sur’atlar bilan o’sadi. 
5. Byudjet taqchilligi asosan davlat qimmatli qog’ozlarini sotish, nobyudjet fondlari (sug’urta 
fondi, ishsizlik bo’yicha sug’urtalash fondi, pensiya fondi)dan qarz olish ko’rinishidagi davlatning 
ichki va tashki qarzlari hisobiga qoplanadi.
6. Davlat byudjeti daromadlar qismining asosiy manbai bo’lib soliqlar hisoblanadi. Soliq 
iqtisodiy kategoriya sifatida, sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli bo’lib, 
moliyaviy munosabatlarning tarkibiy qismini tashkil qiladi. 
7. Soliq stavkasi va daromadlar o’rtasidagi nisbatga asoslanib, soliqlar odatda progressiv 
(o’sib boruvchi), proportsional (mutanosib) va regressiv (kamayib boruvchi) soliqlarga bo’linadi.