6. Mavzu. Moliyaviy tizim

 

---

Asosiy tayanch tushunchalar: 
Moliya – pul mablag’larining harakati, ya’ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va 
foydalanilishi bilan bog’liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar. 
Moliya tizimi – moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy 
muassasalardir. 
Davlat byudjeti – davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta’minlash manbalarining 
tartiblashtirilgan rejasi. 
Byudjet taqchilligi – byudjet xarajatlarining daromadlar qismidan ortiqcha bo’lishi 
natijasida vujudga kelgan farq. 
Davlat qarzlari – byudjet taqchilligini qoplash maqsadida davlat tomonidan jalb qilingan moliyaviy resurslar. 
Soliqlar – jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish 
shakli. 
Soliq stavkasi – soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi. 
Laffer egri chizig’i – davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o’rtasidagi bog’liqlikning 
tasvirlanishi. 
Takrorlash uchun savol va topshiriqlar: 
 
1. Moliyaning iqtisodiy mazmunini tushuntiring va uning iqtisodiy vazifalarini bayon 
qiling. 
2. Jamiyat va davlat moliya tizimlari asosiy bo’g’inlarining tavsifini bering. Moliya 
tizimida davlat byudjetining o’rni qanday? 
3. O’zbekiston davlat byudjeti mablag’larining shakllanish va taqsimlanish xususiyatlari 
to’g’risida mulohaza yuriting. 
4. Davlat byudjeti milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashda qanday rol 
o’ynaydi? Bunda qanday usullardan foydalaniladi?
5. Byudjet taqchilligi nima? Ijobiy va salbiy byudjet taqchilligini tushuntiring. 
6. Soliqlarning iqtisodiy mohiyatini tushuntiring va uning turlarini, asosiy vazifalarini 
ko’rsating. 
7. O’zbekistonda byudjet va soliq tizimini isloh qilish qanday yo’nalishlarda amalga 
oshirilishi ko’zda tutilgan?
 
 

---