А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

Муваффақиятнинг асосий омиллари стратегик мақсадлар, 
рақобатбардош 
имкониятлар, 
ҳар 
бир 
корхона 
бозорда 
рақобатбардош бўлиш ва муваффақиятга эришиш учун таъминлаши 
ёки интилиши керак бўлган самарадорлик натижаларидир. Булар 
корхона алоҳида эътибор бериши керак бўлган омиллардир, чунки 
улар унинг бозордаги муваффақияти ёки муваффақиясизлигини, 
рентабелликка бевосита таъсир қилувчи рақобат имкониятларини 
белгилайди. 
Муваффақиятнинг асосий омиллари қуйидаги мезонларга 
жавоб бериши керак: 
• корхонанинг энг муҳим мақсадлари ҳисобланади; 
• корхона ўз миссиясини бажариш учун нима қилиши керак; 

---

61 
• одатда “биз мажбурмиз...” ёки “бизга керак...” сўзлари билан 
бошланади; 
• тактик ва стратегик омилларнинг комбинациясини 
ифодалайди. 
Муваффақиятнинг асосий омилларини ишлаб чиқишда зарурат 
ва етарлилик қоидасига риоя қилиш керак, унга кўра рўйхатга 
киритилган ҳар бир асосий муваффақият омили корхонанинг 
мақсадига эришиш учун зарурдир ва барча омиллар биргаликда унга 
эришиш учун етарли бўлиши керак. 
Бизнес-жараёнларининг аҳамиятини аниқлашнинг иккинчи 
босқичи 
уларни 
муҳим 
муваффақият 
омиллари 
билан 
солиштиришдир. Таққослашнинг асосий моҳияти шундаки, ҳар бир 
бизнес-жараён учун сиз саволга жавоб беришингиз керак: "Ушбу 
бизнес-жараёни 
томонидан 
қўллаб-қувватланадиган 
муваффақиятнинг асосий омиллари қандай?" 
Жараённинг 
аҳамияти 
унинг 
корхонанинг 
стратегик 
мақсадларига эришишга қўшган ҳиссаси даражаси билан 
белгиланади, шунинг учун: кўриб чиқилаётган бизнес-жараёни 
қанчалик муҳим муваффақият омилларини қўллаб-қувватласа, унинг 
аҳамияти шунчалик катта бўлади. 
Бизнес-жараёнлари ва МАО ўртасидаги муносабатларни 
ўрнатиш тўғридан-тўғри ёки тескари усул ("пастдан юқорига" ёки 
"юқоридан пастга") ёрдамида амалга оширилади. 
Ҳар бир асосий муваффақият омили учун МАО ва жараёнлар 
ўртасидаги боғлиқликни аниқлаш учун ҳар бир асосий муваффақият 
омили учун "юқоридан пастга" тескарига қайтиш жараёни 
ўртасидаги боғлиқликни аниқлаш учун учта қўшимча савол бериш 
керак. 
• Муваффақиятнинг муҳим омилига эришиш учун бизнес 
жараёнларидан қайси бири айниқса яхши бажарилиши керак? 
• Муваффақиятнинг муҳим омилига қандай бизнес-жараёнлари 
асосий таъсирни кўрсатади? 
• Қайси бизнес-жараёнлар нафақат муҳим, балки муҳим 
муваффақият омилига тегишли? 
Бизнес-жараёнларнинг аҳамиятини баҳолаш натижаларини 
умумлаштириш учун мос келадиган матрица қўлланилади, унинг 
устунлари ишлаб чиқилган калит муваффақият омилига мос келади 
ва қаторлар танланган бизнес-жараёнларига мос келади (5.3-жадвал).