A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

Quduqlarni barqaror rejimlarda tadqiqot qilish.

Bu usul 1930 yillardan boshlab qo‗llanila boshlangan.
Tadqiqot maqsadi – neft (gaz)ning quduq tubi zonasida (qatlam) filtratsiya rejimini, gidroo‗tkazuvchanligini, mahsuldorligini, o‗tkazuvchanligini aniqlash.
Tadqiqot qilish vazifasi – bu quduqlardagi o‗zaro bog‗liqlik:

• 
  quduq debiti va quduq tubi bosimining Q=f(P_q.t)
  
• 
  quduq debiti va qatlamga beriladigan depressiyasi Q=f(P_q - P_q.t) ning o‗zaro bog‗liqligini topish.
  

Bu bog‗liqlikning grafik (sxemasi) tasviri indikator chizig‘i (ICH) deyiladi.
Tadqiqot ishining o‗ziga xosligi – quduq debitini (qatlamda suyuqlik filtratsiyasi) bosimlar farqiga ko‗ra (qatlamga beriladigan depressiyaga asosan ya‘ni mavjud quduqning ta‘sir chegarasi bilan (P_q) quduq tubidagi bosim (P_q.t) nuqtasi) aniqlash.
Bosim tarqalishi quduqdan qatlamga tomon (qatlamning ta‘minot chegarasigacha) lagorifmik bog‗liqlik ko‗rinishida o‗zgaradi. Bu bog‗liqlikni (ya‘ni bosim tarqalish chizig‗i) quduq asosi bo‗ylab aylantirsa depressiyaning voronka ko‗rinishini oladi.

1. 
   80-95% ΔР
   
   ΔР=Р_қ-Р_қ.т=100%
   rasm. Qatlam bo‘ylab quduqdan ta’sir konturi tomon bosim

tarqalish grafigi.
Rasmdan ko‗rinib turibdiki bosimlar farqining asosiy (80%-95%) qismi quduqdan 10-20 m masofada siqilib o‗tishga sarf bo‗ladi.
Shunday qilib barqaror rejimlarda tadqiqot qilishda quduq tubi zonasidagi qatlam parametrlari aniqlanadi.
Bu tadqiqot turi quduqdagi uchta farazga asoslangan.

1. 
   faraz – quduqni tadqiqot qilish davrida quduqning qaysidir (P_k) radius bo‗ylab noaksial silindr shaklda bosim (P_q) bir xil (doimiy) saqlanib qoladi. Neft quduqlari uchun ta‘sir (ta‘minot) chegarasining o‗rtacha radiusi qo‗shni quduqqacha bo‗lgan masofaning yarmi deb qabul qilinadi.
   
2.