A. N. Sam adov I f. n., dotsent

A slya n g ilik t o v a r la r - bu dunyo uchun yangi bo‘lgan, o ‘xshashi bo‘ Imagan va 
iste’mol muammosini sifat jihatidan yangicha hal etishni yoki ilgari uning uchun 
hecli qanday tovar bo‘lmagan ehtiyojni qondirish uchun taklif etiladigan tovarlar
Yangi tovarlar - bu mavjud analoglarga nisbatan sifat jihatidan sezilarli takomil- 
lashuvga ega bo'lgan tovarlar
Bozor uchun yangilik tovarlar -  bu ushbu bozor uchun yangilik hisoblangan 
tovarlar
Korxonaning ishlab chiqarish dasturi uchun yan gi bo ‘Igan tovarlar - bu ush­
bu firma tomonidan ishlab chiqarilmaydigan, lekin boshqa sotuvchilar tomoni- 
dan taklif etiladigan tovarlar
Yangilik-modifikatsiyalar -  bu ishlab chiqaruvchi tomonidan mavjud mahsulot 
negizida takomillashtirilgan mahsulotlar
2.1-rasm. Innovatsiyalarning yangiligini ko‘rib chiqish darajalari.
Innovatsiyalar yaratish m am lakatim izda doim o m uhim aham i- 
yatga ega b o ‘lib kelgan. Innovatsiyalarni tijoratlashtirish esa yoki 
m ukam m allashm agan, yoki um um an b o ‘lm agan. Biroq bugungi 
kunga kelib, raqobat kurashida innovatsiyalar ishlab chiqarishni 
em as, ularni am aliy q o ‘llashni tashkillashtira oladiganlar g 'o lib
kelm oqda.
24

---

Yangi tovarlar yaratish usullari1
2.2-jadval
Usui
Afzalliklari
Kam chiliklari
O 'z
yangiliklari
Yaratilayotgan 
mahsulot 
raqobatbardoshligi yuqori. 
Tovarga y o ‘naltirilganlik. 
Yuqori daromadlar
Yangilik yaratish muddati uzunli- 
gi. Ularning katta qismi kutilgan 
natija keltirm aydigan ilmiy tad­
qiqotlar xarajatlarining kattaligi. 
Malakali xodim larga ehtiyoj. 
Riskning yuqoriligi
Yangi likni 
boshqa fir- 
madan xarid 
qilish (firmani, 
patent yoki 
litsenziyani 
xarid qilish)
Tovarning hayotiylik davri 
boshida litsenziya xarid qi- 
lishda samarali.
Ilmiy tadqiqotlar o ‘tkazish 
vaqtining qisqarishi.
Ilmiy tadqiqotlarni joriy 
moliyalashtirish xarajatlari- 
ning qisqarishi. 
Yangilikning ishlab chiqa- 
rishga tez joriy qilinishi. 
Ixtironi 
moliyalashtirish 
shaklini tanlash imkoniyati
Yangilikni ishlab chiqarishda tez 
o ‘zlashtirish zarurati.
Boshqa firm alarning innovatsion 
faoliyatiga bog‘liqlik.
Bir martalik xarajatlar kattaligi. 
Boshqa ishlab chiqaruvchilarning 
tovardan nusxa k o ‘chirish riski 
katta.
0 ‘z sohasida yetakchi b o ia ol- 
maydigan ishlab chiqaruvchi imiji
Birgalikdagi
ishlanmalar
Ilmiy tadqiqotlar xarajatlari 
taqsimlanishi. Malakaliroq 
personaldan 
foydalanish 
imkoniyati. 
Hamkorning 
bozoriga chiqish imkoniya­
tini q o ig a kiritish. Har bir 
hamkorning alohida ilmiy 
tadqiqotlar xarajatlarining 
kam ayishi
Ishni m uvofiqlashtirish qiyinligi. 
Yangilik yaratish jarayonining 
uzoq davom etishi.
Foydaning ham korlar o ‘rtasida 
nomuvofiq 
taqsim lanishi. 
Ishonch bilan bog‘liq muammolar
Innovatsion m arketing iste’molchi ehtiyojlarini yaxshiroq qondi- 
rish, zam onaviy biznesda ustuvorlikni «funksional» m ahsulotlardan 
«innovatsion» m ahsulotlarga o ‘tkazish hisobiga bozom i egallab 
olish im koniyatini beradi:
1 CenepuH B. JJ. 
HuHOBaiiHOHHi.iii MapKeraHr: 
y^icuiiHK. 
-
M.: HHOPA-M, 
2 0 1 2 .- 
C.66.
25

---

lunksional mahsulotlar eng muhim, zaruriy ehtiyojlarni qondi- 
rishga xizmat qiladi va aksariyat hollarda xarid joyiga qarab o ‘tirmas- 
dan xarid qilinadi (kerak b o iib qoldi - ko‘rib qoldi - xarid qildi);
- innovatsion mahsulotlar esa, aksincha, texnika va m odaning 
so ‘nggi so‘zini ifodalaydi, ularga talabni oldindan aytish qiyin, 
ularning hayotiylik davri esa ancha qisqaroq bo ‘ladi
Yangi m ahsulot iste’molchi aham iyatga ega deb hisoblaydigan 
har qanday yangilik kiritish yoki m avjud tovarni o ‘zgartirishni 
k o ‘zda tutadi. Biroq yangilik darajasi turlicha b o ‘lishi va bir necha 
p o g ‘onada k o ‘rib chiqilishi mumkin. K orxona uchun ilgari hech 
ham ishlab chiqarilm agan tovarlar innovatsion tovarlar b o ia d i.
Shunday qilib, innovatsion marketing m ajm uyi m aqsadli bo- 
zorga va innovatsiyalar potensial iste’m olchisiga ta ’sir k o ‘rsatish, 
shuningdek, raqobat muhiti va iste’m olchilar istaklaridagi o ‘zga- 
rishlarga o ‘z vaqtida javob qaytarish b o ‘yicha am aliy chora-tadbir- 
lar y ig ‘indisini ifodalaydi.