A. shoyunusov arab xattotligi
Download 2.26 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- II BOSQICH. MURAKKABOT ILMI TABDIL QOIDALARI
- Arab tilidan o ‘zlashgan s o ‘z va s o ‘z birikmalarida q o ‘llangan aniqlik alom at bildiruvchi alif lom old birikmasi va uning tabdil
- Savol
- Isboti uchun
- . . f i j . s >
- Javob
|
6. «Vaqf alom ati». $£ Bu alom at m uqaddas kitoblarni o ‘qish va o ‘rganishda kuzatila di. « Q ur’oni Karim» oyatlari o ‘zaro m azkur alom at bilan tartib oladilar. 7. «M uvozinlar». (, ? ^ С
Bu alo m atlar xat bitish va m a ’lum o'lchov masofa oraliq haqida ish o ra u c h u n q o 'lla n ila d i. U la r x at m a y d o n in i to 'ld ir is h va nafosatlash u ch u n xizm at qiladilar.
Bu alo m at o d atd a, unli tovushlarga nisbatan c h o 'z ish lozim chog'larda qo'llanadi. M uqaddas kitoblarda ushbu alom at h arf ustiga qo'yilsa, uning to 'liq ismi talaffuz etiladi. (C h o 'zish m uddati 2 — 6 soniyaga qadar). H am za bilan ya’ni qisqa hijo fath u chun alif tayanch vazifasida yozilib, tepa m aydonida madda / ^ a l o m a t i kelsa, alif o 'z g ram m atik xossasiga ega b o 'lad i. U ni «0» c h o 'z iq unli sifatida talaffuz etiladi. 9. M uqaddas kitoblarda qo'llanilgan oyatlardagi so 'z va ju m la- larning ayrim harflar oralariga ^ kabi imlo ishoralari «tajvid» ilm ida m ukam m al ta ’rif va tavsif, ham da nazariy sharh lar bilan bayon etilgandir. Arab yozuvida (shu davrgacha) tinish belgilari qo'llanm ay , faqat jum la bo 'lak larin in g tugallangan, m a ’no ifodalovchi so 'zi orqali, keyingi jum lani boshlovchi gap bo 'lak so'zidan aw al biroz tin olina di. Y a’ni, ta n v in la r so 'z va ju m lan in g (no aniq h o la td a) kesim i vazifasida b itilad ilar (m uqaddas kitoblarda, tinish belgisini «vaqf» alom ati bajaradi).
II BOSQICH. MURAKKABOT ILMI TABDIL QOIDALARI Q o ‘lyozm a m anbalarni hech qiynalm ay o ‘qish u chun dastlab, quyidagi qoidani diqqat bilan o ‘zlashtirib olish tavsiya etiladi: (1) — A rab yozuvida aksariyat so‘zlarda faqat undosh harflar yoziladi. Qisqa unli tovushlar «a-i-u» hijo sifatida so ‘zning m a’no anglatuvchi b o ‘g ‘inlarga ajratilishiga xizm at qiladi. M asalan: — kutiba (sof arab tilida, fe’l turkum i. M ajhul d a ra ja d a g i o ‘tg an z am o n fe ’li «yozilgan» deb ta rjim a e tilu r). A m m o, krill yozuvida esa, ushbu arabcha talaffuzli so‘z, albatta, h a rfla r b ila n y o z ila d i. S ababi sh u jih a td a k i, k rill-m ifo d iy g a asoslangan o 'zb ek yozuvi (xoh lotin alifbosi b o ‘lsin, b u n d a ham ham m a to vu shlar harfda ifodalanadi) qisqa yoki c h o ‘ziq unliga d iq q a tn i su say tirad i. Tolibi ilm larga g ‘alati tuyulsa ham u sh b u m uam m oni o ‘z im koniyatim izdan kelib chiqib, hal qilishga urinib ko ‘raylik. Bu im koniyat — biz so ‘zlashganim izda so'zlardagi unli tovushning qanday talaffuz qilinayotganini ajrata bilishlik qobiliyati- mizdir.
Takom il darajada malaka talab qilm aydigan bu usul quyidagicha am alda hal b o ‘ladi: a) a w a l ta h lil qilm o q ch i b o ‘lgan s o ‘zim izni to ‘liq «krill va lotin»da yozam iz — «Karim» b) yozgan so‘zim izni b o ‘g‘inlarga ajratam iz va shoshm ay talaffuz etam iz.
d) 1-bo‘g ‘in «Ка», 2 -b o ‘g ‘in «Rim». e) odatiy so‘zlashuv tezligida bu ism ni talaffuz qilam iz. M a’lum b o ‘ladiki,
«I» harfi esa c h o ‘ziqroq talaffuz etildi. D em ak: 1 -b o ‘g‘indagi «а» unli tovush arab yozuvida ism boshlayotgan kofning b o ‘g‘in yasovchi qisqa unli hijosi ekan, y a’ni «kof m aftuh»;
к у - т и - б а 2 l l talaffuz qilingani u chu n b o 'g 'in yasovchi «ro»ga ch o 'zg 'i m am duda «I» ekan; 0 arab yozuvida faqat c h o ‘ziq unli tovushlardan «О-A», «I-E», « U - 0 ‘» tovushlargina h a rf sifatida yozilishga haqlari b o ‘ladi. Qolgan barcha undosh tovushlar h arf sifatini saqlaydilar. Amalga tushirsak: «krill-mifodiy»da bitilgan so‘z tarkibini tashkil qilgan u n d o sh larn i nisbiy raqam lashda ф deb, s o ‘z yakunidagi undosh yoki c h o ‘ziq unlini <ф raqam bilan belgilab chiqam iz. о N atijada: К ар и м — so'zini tashkil qilgan «К», «R», «I», «М» 1 1 1 2 harflari qoidaga binoan raqam lanishdi. Navbat alifbo jadvaliga qarab, undagi harflarning — «So'z ishtirokidagi k o ‘rinishi»dan <( 2> raqam ustuni — «Ismiy va so'z yakunlovchi holat ko'rinishi» laridan bizga lozim undosh va «I» ch o 'ziq unlisini tanlaym iz. <ф> raqam ustunidan «Mim» — «m» undoshi deb daftarim izga belgilab olam iz. f 2 So'ngra, kofning quyi yassi chizilgan siyoh izini — satr chizig'i sifatida anglab, o 'sh a chiziqqa ulab «Ro» ni yozam iz. — ufqiy satr chizig'i. k o f -> (<3> M F S ), r o ^ J ( ф M F S), yo-> J « J> M F S) ham da A
ф raqam ustu n id an «Ro» — «R» undoshi deb, <3> raqam «Yo» — «I» ch o 'ziq unlisi deb, Ro harfining satr ostiga sh o ‘ng‘ishi, bu harfning munfasl, ya'n i satr chizig'ini uzuvchi h arf sirasiga kirishini anglab olam iz. M azkur harfdoshlar ham m asi bo'lib 7 tadir: Alif, Dol, Zol, Ro, Ze, Je, Vov. Bular d oim o bir xil shakllarida ifodalanadilar. O 'zlaridan keyingi undoshni qaytadan yangi satr chizig'ini boshlashga m ajbur qiladilar. H osil bo'lgan h a rf J = «кг»
birikm ani m a ’no anglatuvchi bo'g'inga aylantiram iz, buning uchun raqam lanm agan «а» harfi qisqa unliligidan deb bilib, o 'zidan oldingi «к» undoshiga tegishli ekanligini isboti uchun arabiy kof ( 1 ) ustiga «fatha» alom atini keltiram iz. B o 'g 'in m a’no ochuvchisi b o 'lg an bu qisqa unli «а» tovushi «m aftuh kof» talaffuziga erishadi. Y a’ni - K ar - 1 1 £ hosil bo 'lgan bitikga <Ъ i l l ismiy, yakuniy k o 'rin ish m im ni yo ф belgilab turgan siyoh iziga biriktirib, qo'shib yozam iz: Bu so'zda ishtirok («Karim» ismi-imlosi) qilgan harflar majmuasi II b o 'g 'in boshlovchi «R» undoshi «I» ch o 'ziq unliga egalik qilgani u ch u n , uning «kasralik» talaffuzida «Ro maksur» deb uni ostiga «kasra» alom atini keltiram iz:
S o 'z oxiridagi u n do sh » o ls a ham , olm asa ham so 'z yakunlov- chidir. M aqsadga erishish biroz erish tuyulsa-da, am m o bu usul «oltin kalitcha» vazifasini o 'tay d i. Alifbo jadvalidan foydalanish, faqat harflarning ikki vaziyatini puxta yodda saqlash u ch u n zaruriy am aldir. Z ero, alifbo harflarini kam i bilan 2 soatda, k o 'p i bilan 3,5 kunda o 'rg an ib , yodlash va m ustaqil ravishda so 'z la r tuzish va tabdil qilish m um kin. C h u n k i, ja d v a ld a m av ju d h a rfla rn in g k o 'rin is h la rg a raq am qo'yilishi bejiz em as. ф raqam ostidagi alifbo harflarining m a’no anglatuvchi satr ustki unsurlari ifodalangach, uzluksiz ravishda ufqiy yo'nalish bilan bir m e’y or siyoh izini davom ettirgan bunday harflar jadvalda 25 tadir. <£> raqam ostida harflarning to 'liq ismi va imloviy shakli k o 'ri- nadi. N azar darrov satr ostki unsurlarga tushadi. A ynan <£> raqam ismiy k o ‘rinish harfni so 'z yakunlovchi undosh sifatida, imloviy tugallanishga (erishadi) qo 'llan ad i. Bu xususiyatdagi harflarni satr chizig'ini siyoh izi bilan davom
deyiladi. Q isqacha — М утгасл j — MTS harflari. Y uqorida zikr etib o'tilg an 7 ta harfni satr ch izig in i uzuvchi va o ‘zidan keyingi undoshni yangi satr chizig‘ini boshlashga majbur etuvchi harflar deyiladi. U lar doim bir xil shaklda yoziladi. A m m o, so 'z ishtirokidagi holatiga qarab, tegishli raqam bilan belgilanadi. Bu guruh harflar «satr uzuvchi, munfasl — MFS» harflari deyiladi. M alakaviy m ashqlar uchun: bir satrda nechta so 'z borligini bilish usuli, xuddi yuqoridagi usulga bo'ysundiriladi. Y a’ni: ф raqam lar an iq lan ib , u la r oralaridagi <£> raqam harflar esa ф raq am d an oldingisi hisoblangani u ch un so 'z yakunlovchi tom on talaffuz yoki im loda belgilab, xuddi shu tariqa so'z boshlovchi und o sh d an yana
odatda ketm a-k et, yon m a-y on undoshlar orasiga zehniy keltiriladi. H ijolar b o r-y o 'g 'i 3 taligi va istalgan birini qo'yish usulida so'z m a ’nosi ochiladi. Y ana bir usulda arab yozuvidagi so 'zn i «krill- mifodiy»ga o'girish ju d a jo 'n va osondir. Usul quyidagi nam unadagidek amalga oshiriladi: 2 1 1 1 1 ♦ M asalan: **A Bizga hozircha m avhum arab yozuvidagi so'z: — dastlab biz ф va <ф> raqam larini belgilaymiz; — so 'z yakunlovchi harfni Jadvaldan topam iz — «Sod» — «S» (<
bu un d o sh n i biz so 'z yakunida o'qiganim iz u ch u n h am u bizga «krill — mifodiy» yozuvida so 'z oxirini bildiradi. D em ak, qoidaga zid ravishda so'zni aks yo'nalishda yozayotgan kishi b o 'lam iz
C C , X C C , TX C C , M TX CC hosil bo'ldi. 2 1 1 1 2 1 1 1 2 I I I I 2 S o'z faqat u n doshlardan iborat bo'lgani uchun, zehniy hijolarni s o ‘z b o s h la y o tg a n u n d o sh g a q o 'lla y b o sh la b , talaffu zg a kela boshlagan m a ’no anglatuvchi bo ‘g‘inlar, pirovardida so‘zni m a’nosini ochadi. Y a’ni: a a a a M u t u x s s 0 ^ ^ ^ ^ ♦ i i i/u i a w a l M aftuhlab о so‘ngra M aksurlab о > > ? ? keyin M adzm um lab / o ‘qib ko ‘ramiz. M im ni — m adzm um , «ши»
Teni — m aftuh, «ta» ~ Xeni — m aftuh, «ха» ~>- Sodni — Tashdidli M aksur «ssi» 0 Sodni — M askun «s» / «M utaxassis» so‘zi aniqlandi.
U shbu usullar s o ‘z o ‘zagi, so ‘z yasovchi old, ort qo 'sh im ch alar, ham da turlanish q o ‘shim chalari bilan b o ‘lgan cho g‘da ham , eng aw alo so‘z o'zag in i aniqlagach, qolgan yum ushlar bajarilur. Arab tilidan o ‘zlashgan s o ‘z va s o ‘z birikmalarida q o ‘llangan aniqlik alom at bildiruvchi alif lom old birikmasi va uning tabdil qoidasida ifodasi. 0 ‘zbek tiliga arab tilidan juda ko'plab so‘z va so‘z birikm alari o ‘zlashganini nazarda tutib, aniqlik artikli, y a’ni so ‘zning qandaydir nom a’lum holdagi m a ’nosida emas, balki fikrimiz jam langan bayoniy jum lada faqat so‘zlashuvchi bilan m a ’lum nom ga ega bo'lgan narsa, shaxs yoki sh u n g a o ‘xshash geografik n o m d a atalu v ch i ism lar anglanadi. Masalan: sifatlash tariqasida iboraviy so ‘z albatta qiyosiy boMgani uchun, o 'sh a sifatni ifodalayotgan so‘z aniqlik artikli bilan yozil- maydi, balki tanvin dzam m bilan tugatilib talaffuz etiladi: U rassom likda «quyosh»dir — jum la kesimi o ‘rnidagi «quyosh» qiyosiy so ‘zligi, uning H aqiqiy Quyosh em asligida teran anglanadi. Ammo, izofiy birikmaga birikib, m udzof vazifasida q o ‘llansa, albatta artiklsiz yoziladi, biroq aniq holatda deb tushuniladi. C hunki uning qaratqichi m a ’lum ismli so ‘zdir. . > ‘ b y , ’ Misol
0 ‘zbek tilida yana ko‘plab shu kabi so ‘z birikm alari istifoda etiladiki, barchasining imloviy ifodasi — sof arab tili qurilm asida- gidek saqlanishi m aqsadga muvofiqdir. T anho, yolg‘iz Quyosh doim o aniqlik artikli bilan yozilishi shart. Izofiy bog‘lanishda esa, izofiy zanjir hosil qilish yuqorida o ‘zlashtir- gan qoidalarga xos boMadi. > ° A
1. N o m a’lum quyosh ^ 4j 2. M a’lum quyosh ^ ^ Yana bir q an ch a gram m atik qoidalar mavjudki, asl im loga mos ravishda bitilurlar. D em ak, o ‘zbek tilida istifoda qilingan har qanday arabiy so‘z va so‘z birikm alar, hozirgi joriy yozuvga quyidagicha tabdil qilinur: M udzof ilayh undo shin in g hijosi raqam olm ay, uning ega undoshi ф raqam «M askun» qilib talaffuz etiladi. о
> > о
^ / O 5 ° ( ’ ) 1 > О « M a h b u b —u l — q u lu b i» j j 1 -1112 11 1-112 " * 2 ^ 1 1 1 1 1 ’2 ^ 1 1 1 M a z k u r m is o lim iz d a «m udzof» v a z ifa sin i « m ah b u b » s o ‘zi «m udzof ilayh»ni esa «qulub» so ‘zi bajargan. A m m o, «m udzof ilayh» qaratqich, ya’ni «mudzof» (qaralm ish so ‘zning) egasi b o ‘lgani u chun aniqlik artikli bilan boshlanadi. So‘z birikm ani ifodali talaffuzga keltirishda, o ‘sha mudzofni bosh kelishik ko‘rsatkich hijosi «dzamma» bilan qaratqich so'zning birinchi undosh harfiga old birikm a «Alif + Lom» aniqlik artiklidan lom da sokin olinib, so ‘ng so ‘z boshlovchi undosh erkin holda, o 'z hijosi vosita- sida, so 'z m a ’nosini ifodalovchisi sifatida nam oyon bo'ladi.
«Alif-Lom» aniqlik artikli yaxlit so'z bo'g'ini sifatida talqin qilinishiga sabab nim a?
C hunki krill-mifodiy yozuvi qoidasiga ko'ra tabdil qilinishi lozim so 'z yaxlitligi faqat «mudzof» va «m udzof ilayh»ga qaratilib, «A lif-Lom » aniqlik artikliga alohida qayd qilish, y a ’ni b irin ch i so 'zd an so 'n g defis — (tire alom ati vositasida) bilan ajratib, keyin yana defis bilan ikkinchi so 'z kelayotganini qayd etilishiga ishora qo'llaydilar. Lekin arab imlosi ushbu s u n ’iy amalga barham berib, hech qanday ishoraviy alo m atlar vositasisiz ifodalanishni ta ’m in laydi. Izofa birikm asidagi birinchi so 'z yakunidagi u nd osh n i ф raqam da bitib, uning hijosi (uch kelishik k o'rsatkichlaridan birini) aniqlik artiklining lom iga yoki to 'g 'rid a n -to 'g 'ri ikkinchi so 'z bosh lovchi undoshga ulantiriladi. Sababi esa bizga m a’lum. Y uqorida ta ’kidlab o'tganim izdek, shamsiy harflar bir so'z ishtirokida yonm a- yon im loda uchrashsalar aniqlik artiklidagi harfga ulanayotib, albatta a w a l kelayotgan undosh h a rf keyingi jinsdosh undoshga yeyishti- rilishi natijasida o 'sh a keyingi undosh b ir o 'zi yozilsa-da, tashdidlik holda ikki m arta talaffuz etilishga m ahkum qilingan b o 'lib qoladi.
Sham siy guruh harflaridan tashqari yana qaysi g u ruh harflari mavjud?
Arab alifbosidagi «shamsiy» guruhga kiruvchi 14 ta va
sh u n ch a u ndosh h a rf «qam ariy» gu ru hin i tashkil etadi. H ar b ir guruhni tashkil etuvchi harflar, o 'z guruhiga binoan, jinsdosh harflar deyilurlar (m a’lum ki, turkiy-forsiy tillarda mavjud pe, chim , g of — ije undosh tovushlar ixtiro qilingan harflar, aynan arab alifbosidagi «Be» —
negizida «Ре» — Ц-* (shaklan b ir xil, faqat shakl ♦ ♦ ostidagi nuqtalar miqdori ulam i alohida, mustaqil ismga ega qilgan); C D «Jim» — negizida «Chim »; © K of — negizida G o f — ; © Z e — negizida iJe —
(XX asr b o sh la rid a G o f О h am d a «N G » d im o g 1 tovush qorishm asi uchun imloviy h a rf isloh qilinganini m anbalarda kuzatam iz). A m m o , n isb a ta n bu h a rfla r faqat «abjad» h iso b id ag in a son miqdorini ifodalashda o ‘z homiysi bo‘lgan negiziy harf son miqdorini ifodalaydilar.
Be — Pe = «2» son m iqdoriga; =
Savol: Sham siy va qam ariy guruh harflarining asosiy ajratilish sabablari nim ada?
Inson tana a ’zolaridan — ovoz chiqarish paychalari biror- b ir so ‘zni talaffuzi u ch un lozim bo'lgan undosh yoki unli tovushni c h iq ar joyi, y a ’ni joylashgan o 'rn id a n istifoda u chun q o ‘zg‘otishi, a n iq ro g ‘i — m axrajid a n c h o rla sh i, h am d a tilga ch iq arish id ag i m u rakkab ja ra y o n n i oson va qulay talaffuz etish u c h u n d ir. Bu ja ra y o n nafas k uch i va n afasning o g ‘iz b o ‘sh lig ‘ida t o ‘siqlarga y o ‘liqish-yo‘liqmasligiga qarab ham belgilanadi. Shuning u chu n shamsiy guruh harflari deb, og‘iz b o ‘shlig‘idagi tish tanglay, lunj, dim og 1 kabi tana a ’zolariga nafas yo‘naltirilishida hosil b o ‘luvchi tovushlarni ifodalovchi harflarga aytam iz. Sham siy guruh harflari quyidagilardir: Qamariy guruh harflari esa, tanglayning kichik tilchasigacha, ichki ichakdan (kindikdan to halqum ning kichik tilchasigacha b o ‘lgan, ichki ta n a a ’zolari vositasida nafas yo ‘nalishini) hosil qiluvchi unli va u ndosh tovushlarni ifodalovchi harflarga aytamiz. Jim — C him = «3» son miqdoriga; K of — G o f = «20» son m iqdoriga; £ = £ ♦ A
^ «H urufush — Shamsiya»: ^ ' . . f i j . s > а o I II ^ ^ * < L ^ (5
^ t t t C C ^ I
Savol: A niqlik artiklining h arf birikm a sifatida vujudga kelishiga sabab, til u ch un talaffuz qulay va oson b o ‘lishligida ekan-da? Javob: H a, aynan shunday. Savol: Izofiy birikm aning birinchi qismidagi hijo tovushi hech qanday g u m o n -u shubhasiz ikkinchi qismdagi so ‘z boshlovchi u n doshga qarab, aniqlik artiklining lom iga ta ’sir k o ‘rsatar ekan -d a? Javob: H a, darh aq iq at shunday. Savol: Biz bu holni anglab oldik deylik, am m o aniqlik artikli «Alif-Lom» harflarini talaffuzga kelm agan paytlarda, im loga yozish shartm i yoki y o ‘qm i? Javob: M abodo, ushbu qarorda im lo bitsangiz so ‘z birikm aning m a’nosini tubdan o ‘zgarishiga va be’mani fikr yuritilishiga q o 'l urgan b o ‘lasiz. Sabab boisi yuqorida bayon qilindi. «Alif-Lom» harflari yozilishi shart.
Arab tili qurilm a qoidalariga asoslanib, talaffuz oson va ravon am alga oshirilishi uchun unli va undosh tovushlar ketm a- ketligi m uhim , y a ’ni ikkita bir xil guruh d o sh tovush k etm a-k et yozilsa, u holda o'zin g iz talaffuz qilgach, sinab k o ‘ring. A nglash m ushkul em as deb um id qilamiz. K rill-M ifodiy yozuvidagi so'zlarning barcha tovushlari h a rf bi lan yoziladi, arab yozuvida esa faqat undosh harflar ham d a faqat c h o ‘ziq unli tovushlar h arf bilan ifodalanadi. Afsuski, arab yozuvidagi aniqlik artikli «Alif-Lom» mazkur yozuv- da doim ham to 'g 'ri talaffuz etilmaydi. Buning sababi, b a’zi kechirib bo 'lm as m unosabatlardadir. Arab yozuvidan bexabarlik xolos. 0 0 0* ♦ Bunga m isollar talaygina A l-Term iz J L o A l-Talaba — а
I va hokazo. Endi izofiy birikm a misolimizga kelsak, ayni m uddaodir. M ahbubu-al — Q ulub deb em as, balki misolga qarang: M isolim izdan ko ‘rinib turibdiki, birinchi so'zning oxirgi u n d o shi <^> raqam bilan bitilgan, uning hijosi qisqa unli «u» (dzam m a alomati arab tilida bosh kelishikni bildiradi) aniqlik artiklining alifiga y o ‘liqqan, shuning u chun alif yozilsa ham , ketm a-ketlik tartibiga muvofiq talaffuzga keltirilishi m um kin em as. Hijo «u» tovushini ikkinchi so ‘zning boshlovchisi «qof» (qam ariy harf) ga ulashim iz ham xato boMadi, chunki h ar ikki tovush qam ariy guruh vakilidir. Tabiiyki, artiklning lom iga keltirish qulay, chunki ketm a-ketlik qoidasiga mos ravish hosil boMadi. Y a’ni qoida talabi: /u n li undosh Q G H S h G H / shaklida tartib topishga qaratilgandir. Bu hodisani ilmi toliblar puxta o ‘zlashtirib olishlari zarurdir. Savol: Saboqlarimiz jarayonida «Abjad hisobi» haqida qisman zikr qilib o'tdik. A na shu «Sarlavha»ning m azm uni qanday ifodalanadi? Javob: M a ’lum ki, qadim iy m a’naviy m eroslarim izda ushbu «Ab jad hisobi» jadvalidan har turli sohalarda foydalanishgan. Kitobchilik, sahhofchilik, handasa va boshqa dunyoviy ilmlar yozma m anbalarida ushbu hisob bilan bitilgan so‘z va so ‘zlar ustiga, ju d a ingichka — xafiy uchida, chiziq tortganlar (so'zning, raqam larda ifodalab, m atn m azm unini buzm asligini ta ’m inlash usuli bilan). Va maqsaddagi so'zdan, xat o ‘qiyotgan shaxs m a’lum sirdan ogoh boMgan. Bunga k o ‘plab m isollar keltirish m um kin. D astlab, «Abjad hisobi» (n am u n a m atni 482 songa ishora) jadvaliga joylashtirilgan arab alifbo harflarini aniqlab olsak-da, so‘ng nam unalarga yetsak. «Abjad hisob i» — M u staq il Download 2.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|