A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion


Download 6.21 Mb.
Pdf ko'rish
bet102/147
Sana17.11.2023
Hajmi6.21 Mb.
#1782616
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   147
Bog'liq
Nurmurodov S.D. Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi

10.4-rasm. Payvandlash yoyining 
sxemasi: 1-elektrod; 2-payvandlanadigan 
metallar; 3-metall vanna; 4-gaz tojisi 
(areoli).
.....
10.5-rasm. Payvandlash elektrodlarni tok manbaiga ulash sxemasi:
a—elektrod ila payvandlanuvchi metallararo; b—elektrodlararo; 
d—
elektrodlararo va elektrodlar ila payvandlanuvchi metallararo.
170


Bu sharoitda o ‘ta qizigan elektrod (katod) yuzidan termoelektron 
va avtoelektron emissiyalar ta’sirida ajralayotgan elektronlar juda 
katta tezlikda payvandlanuvchi metall (anod) tomon harakatlanib, 
oraliq muhitidagi gaz va bug‘, atom va molekulalami bombardimon 
qilib, manfiy hamda musbat ionlarga parchalaydi. Manfiy zaryadli 
ionlar payvandlanuvchi metall buyum yuziga, musbat zaryadli ionlar 
esa elektrod yuziga kelib uriladi, kinetik energiyalari issiqlik va 
y orugiik energiyalariga aylanadi. Bunda hosil bo‘lgan yoy barqaror 
yonadi. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, ajralayotgan issiqlikning 43% i 
katodga, 36% i anodga va qolgani yoy ustuniga taqsimlanadi.
Shuni qayd etish joizki, ajralayotgan issiqlik payvandlanuvchi 
metall buyumlami qizdirib, eritish uchun faqat 60-70% sarflanadi, 
qolgan 40-30% esa tashqi muhitga tarqaladi. Payvandlashda tok 
kuchini 1-3000 A, kuchlanishni 10-50 V gacha o ‘zgartirila olishini va
payvandlash quw atini 0,01 dan 
150 kVt gacha rostlanishi esa turli 
qalinlikdagi xilma-xil metallar va 
ulaming qotishmalarini payvand­
lash imkonini beradi.
Metall buyumlami qoplamali 
metall elektrodlar bilan elektr yoy 
yordamida dastaki payvandlash. 
Bu usulda payvandlash oddiyligi 
va turli metallami har xil holatda 
puxta payvandlashi sababli keng 
foydalaniladi. Bunda chok sifati, 
ish unumdorligi payvandlanuvchi 
metallar xiliga, rusumiga, turiga, 
qalinligiga, payvandlashga tay- 
yorlanganligiga, fazodagi hola- 
tiga, tok xiliga, 
payvandlash 
rejimiga, ishchi malakasiga va 
boshqa ko‘rsatkichlarga bogiiq.
Metallami uchma-uch qilib 
elektr yoy yordamida payvand­
lashda ulaming qalinligiga ko‘ra 
payvandlash joylarini qanday tay-

Download 6.21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling