A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

qirrasi, yordamchi
Keskich kallagining
kesuvchi qirrasi va
orq a yuza
11.3. Kesish rejimidagi asosiy elementlar
Har qanday tuzilishdagi dastgohlar yordamida tanavordan yo‘nish 
jarayoni kesish jarayonining bir qator asosiy elementlari tufayli 
amalga oshiriladi. Kesish tezligi, kesish chuqurligi, surish tezligi 
(surish qiymati) va boshqalar kesish jarayonining asosiy elementlari 
jumlasiga kiradi.
1. 
Kesish tezligi (o) deb, tanavor yoki keskichning asosiy harakat 
yo‘nalishi bo‘yicha siljishiga aytiladi. Agar asosiy harakat aylanma 
bo‘lsa, uning formulasi quyidagicha bo‘ladi:
bunda, n - tanavoming (shpindelning) minutiga aylanishlar soni,
D - yo‘nilayotgan tanavoming diametri, mm;
Agar asosiy harakat ilgarilanma-qaytar harakat bo‘lsa, uning 
kesish tezligi quyidagi formula bilan topiladi:
u = — —(/n/min), 
1000
180

---

bunda, L - keskichning yurish (yo‘nish) uzunligi, mm;
n - ikkilamchi yurishlar (arakatlar) soni, min-
1
;
t>i - ish harakati tezligi, m/min;
us - salt yurish tezligi, m/min.
2. Kesish chuqurligi (t) deb keskichning bir o‘tishida tanavordan 
yo‘nib olingan qatlamning qalinligiga aytiladi. Detalni yo‘nish 
jarayonida
D - d
t = ------- mm
2
boiadi. Bunda, 
D - ishlov beriladigan tanavoming diametri, 
mm;
d - ishlov berilgan yuzaning diametri, mm.
Parmalashda esa kesish chuqurligi parma diametrining yarmiga 
teng.
3. Surish tezligi (S) deb, tanavor bir marta aylanganda 
keskichning surish harakati yo‘nalishidagi siljishini aytiladi (birligi: 
frezalashda - mm/min; yo‘nish va parmalashda - mm/ayl va h.).
Bir vaqtning o‘zida parmaning ikkala kesuvchi qirrasi ishlaganligi 
uchun har bir kesuvchi qirrasiga to‘g‘ri keladigan surish qiymati 
quyidagicha bo‘ladi: