Abdulla qodiriy nomidagi jizzax

faoliyatini uning barcha psixik jarayonlari, shuningdek, xotira jarayonlarining 
shakllanishini bog‘lovchi omil sifatida o‘rganadigan nazariya tan olinmoqda. 
Bu konsepsiyaga asosan, esda olib qolish, saqlash va eslash jarayonlarining 
kechishi ma’lumotning ob’ekt faoliyatida tutgan o‘rniga qarab belgilanadi. 
Ma’lumot faoliyat maqsadi sifatida namoyon bo‘lgan vaziyatlarda aloqalar 
yanada samaraliroq tarzda hosil bo‘lishi va dolzarblashtirilishi tajriba 
aniqlandi va o‘z tasdig‘ini topdi. Bu aloqalarning xususiyatlari, masalan, 
mustahkamligi va harakatchanligi ma’lumotning sub’ekt keyingi faoliyatidagi 
ishtirokining darajasi, bu aloqalarning ko‘zlangan maqsadlarga erishishdagi 
ahamiyati bilan belgilanadi. Faoliyat nazariyasining asosiy fikri qisqacha 
quyidagicha ta’riflanadi: turli tasavvurlar o‘rtasidagi aloqalar, avvalambor, 
sub’ektning ulardan qay tarzda foydalanishi bilan belgilanadi. 
Inson xotirasining faoliyat sifatida o‘rganilishiga dastlab fransiyalik 
olimlarning, xususan, P. Janening ishlari sabab bo‘ldi. U birinchilardan bo‘lib, 
xotirani materialni esda olib qolish, qayta ishlash va saqlashga yo‘naltirilgan 
harakatlar tizimi sifatida ta’rifladi. Jahon psixologiyasida bu konsepsiya L.S. 
Vigotskiy tomonidan ishlab chiqilgan inson oliy psixik vazifalari kelib 
chiqishining madaniy-tarixiy nazariyasida rivojlantirildi. So‘ngra u A.N. 
Leontev, A.R. Luriya, P.I. Zinchenko, A.A. Smirnov va boshqalar kabi 
mashhur psixologlar tomonidan ishlab chiqildi. 

---

153 
 
3 Хотира жараёнлари ва 
турлари 
Xotira quyidagi asosiy jarayonlardan 
iborat: esda olib qolish, esda saqlash va 
unutish. 
Esda saqlash – bu idrok qilingan ma’lumotni eslab qolish va esda 
saqlash jarayoni. Bu jarayonning kechish darajasiga ko‘ra, eslab qolish ikki 
turga bo‘linadi: ko‘zlanmagan (ixtiyorsiz) va ko‘zlangan (ixtiyoriy). Ixtiyorsiz