Абу Али Ион Сино саломон ва ибсол
Download 56 Kb. Pdf ko'rish
|
Salomon va Ibsol. 22
|
6— 1317
81 Унинг ўзини довюрак, хул 1{и атворини расо ва ўзини эса яш ирин илм ларга ошно чилган эдик124. У ўша яш ирин илмларни очди. Ибсол, хотин мени унутар, деган умидда акаси ва янгаси даргоҳини бир қан ч а пяцт таш лаб кетм оқчи бўлди, кейин бориб акасига айтди: — Сенга М аш риқдан тортиб М ағрибгача бўлган ўлкаларни фатҳ қилиб, тангри динини коф ирларга ёй- сам, нима дейсан? Зора, тангрим менга ёрдам берса. Саломон укасининг гапини м аъкул кўриб, рози бўлди. Кейин Ибсол I-уутб томондаги ўлкаларга юриш қилди. Ундан кейин Ш арк томондаги ўлкаларни босиб олишга ж азм этди. У энг иззатли ва энг кучли халқни қидириб бориб, улар устидан ^укм дорлигини ўрнат- моқчи бўлди. К ейин Қ а й 125 ўлкаларига, ундан кейин то Ч ингача бўлган, унинг орқа томонларига ва бу ўлкага ёндаш Ҳинд ўлкалари га юрди. Кейин акасининг ўлка- лари чегарасига етиб, акаси эгаллаёлм аган ўлкаларни то Рофидонгача 126 фатҳ қилди. Кейин кем ага миниб, денгизга тушади. Кейин ортга қайтиб, кунчиқиш то- монга қараб йўл олади. Қ атор оролларга дуч келади ва қирғо 1{ бўйлаб юради. Ш ундай қилиб, кунчиқиш оролларини олиб бўлгач, яна бошқа томонга бурилиб, у ерда ҳам ўш андай иш қилди, ниҳоят, Ҳумр ўлкала- рига етиб127, денгиздан қуруқли кка чиқади ва у баъзи гуруҳларни бирин-кетин қўлга олиш учун уларнинг ерларини ахтаради. Кейин Т айҳо 128 чўлларга кириб, то чуқур денгизга боргунча йўлларни улардан тозалади. Улар билан уришиб, подшоҳларини асир олди. Ундан кенин соҳил бўйлаб чуқур денгизни А ҳзом гача ёриб ўтиш дан олдин Сабта 123 м ам лакатларига йўл олди. У текисликларда тош қин бўлиб, ундаги м ам лакатларни босиб ўтди. Кейин шимол денгизлари бўйлаб ш арқ томонга узоқ йўл юрди ва ниҳоят, кетган ж ойига қайтиб келди130. У ўзича, энди хотин мени унутган бўлса керак, ҳатто эслам аса з$ам керак, деб ўйлаган эди. Ибсол Ҳ оф иқонга 131 эга қилганимиз Зулкар- най н 132 подшоҳларнинг энг аввалгиси эди. Сўнгра Иб сол акасининг олдига йўл олди. Ибсол бутун уфкни тим-қоронғулик босганда акаси олдига қайтиб келди. 82 У акаси га айтди: — Э, ак а, сенга фатҳ ц и лп б берган ўлкаларим к ўзи м га тупроқдан илаш ган бир гардча ҳам эмас. Мен- га уни м утло 1{ қадри йўғ{. Мен фатҳ қилган мамлакат- ларга эга бўлган тоифа аҳволидан хабардор бўлган ки ши ерни ва ерда бор нарсаларни назар-писанд цил- м айди. Хотин Ибсолнинг саф ардан қайтиб келганини эш итгач, устомонлик қилиб, қучоқлам оқчи бўлиб ун- га қулочини ёзди. Б у ҳар акати билан у гўё унга иш қивозлик қилм аётгандай бўлиб кўринмо^чи эди. Ибсол хотинга айтди: — Салом, тангрим сени пок сақласнн, менга яқинлаш м а! Мен ўша билганинг Ибсолман. Тангрим рабб ул-оламийн ўз паноз^ида асрасин, барча ёмон кирдикорларни ўзи аритсин. Эгамга таваккул қила- ман. Саломон хонадонига бобилликлардан душ ман чи- қиб, уларнинг қўри қутларини тугатадиган бўлди. У ларнинг ж азосини бермоқ учун акаси Ибсолни ўша томонга юбормш{чи бўлиб, унга аскар тўплаб берди. Хотин эса Ибсолни унутиб, унга яқи н лаш а олмасли- гига кўзи етди. Н атиж ада хотин Саломон аскар бош- лиқларига хазинадан пора бериб, Ибсолни боши берк к ўчага киргизиб, душ м анга рўпара қилиш га ва ўзла- ри унинг кўзига кўринмай кетиб қолиш ларини тайин- лади. Ибсол қочиб кетиш и мумкин бўлган ҳар бир йўл душ м ан аскарлари томонидан тўсиб қўйилган бўлиши керак эди. Хотин лаш карбош иларга ш уларни ш арт 1{и- либ қўй ди ; Ибсол аскарларга қарш илик қилм оқчи бўлса, улар уни қийма-қийма қилиб таш лаш лари ке рак. Хотнн аскарларга нима буюрган бўлса, улар ўша- ни қилдилар. А гар биз унинг бошидан бахтсизликни кўтарма- ганим изда, қиличлар Ибсолни бўлиб таш лаб, соғ қўй- м аган бўлар эди. Улар Ибсолни қонга бўяб таш лаб ке- тишди. У хўрланиб қолди. Виз уларни Ибсол аҳволи- дан бехабар қолдирдик. К ейин улар устига ж уда ҳам ивитадиган ёмонлик ёмғирини ёғдирдик. Унга ваҳишй 8 3 ҳайвонларнинг энг ғам хўри бўлган — оқ кийикни эмизувчи 1{илиб'юбордик133. Кийикнинг унга мсҳри ке- либ, Ибсол оғзига ўз эм чагини солди ва ш ундай қилиб у бирмунча вақт кийикни эмди. Ибсолнинг акаси душ м анлар томонидан ўраб оли- ниб, унинг дукм ронлиги кучсизланиб қолган ва укаси Ибсолни йўқотганидан қайғу-ҳасратда ранги сомон бўлган эди. Ибсол ўзига келиб, дуч келган киш идан сўраб-су- риштириб бошига туш ган кулф атлардан огоҳ бўл- ди, уни қийин аҳволга таш лаб кетган аскарлар тўда- сининг кетиб қолганини билгач, ж уд а з$ам афсус- ланди. — Э, тангрим, ўзинг менга кўм ак бер. Сен менга меҳрибонсан, менга берган неъматингни санаб туга- толм айм ан; менга чексиз меҳрибонлик зрилдннг!— деб тангрига нолиди, унинг меҳрибонлигига ш укрона бил- дирди. Ш ундан кейин у акасининг ўлкаси томон йўл олиб, ниҳоят, акасига душ м ан қўллари етаёзганда юртига етиб келди. Ш унда Ибсол акасига меҳрибон- лик 1$илиб: — Мен уканг Ибсолман, сен гирифтор бўлган ба- лони сендан даф килиш им ва балога тўганок бўлишим учун тангрим мени олдингга юборди,— деди. Саломон Ибсолга пароканда бўлган қавм ларии ке- ракли озиқ-овқатлари билан йиғиб берди. Ибсол ша- ҳар чеккасига, аскарлар олдига чиқиб айтди: — Мана мен, хизм атингизга тайёр ўш а Ибсолман. Тангрнм мени согайтирди. У энг каром атли ва раҳм- дил, у ваъдасига энг садокатли ва энг вафоли ёрдам- чи ва қодир, меҳрнбон ва шифо берувчи. Ҳ ар қандай махфий нарсалар ^ам унга аёндир. Ибсол одамларш ганг ю раклари довланиб, душ м ан лар билан кураш иш учун тўпландилар, дилларида ҳеч бир хавф қолмади. Душ манни ўз ерларидан суриб чикарднлар, душ м анлар қочнш а бошлагач, уларнинг рўпараларидан чиқиб карш илик қнлдилар, ниҳоят, уларни енгиб, уларга қатти қ ш икает етказдилар. Д а ли етилмаган экинларни ўргандек қириб таш ла- дилар. Ибсол уруш га ш ундай киришдики, ўз қўлн билан 84 ҳатто душ м ан тўдаларйнинг улуғини асир қилиб ол- дн. К ейин у Бобилга 1{араб юрди. Бобил Ибсолга дар- ҳ о л м уяссар бўлди. Кон ва бойликларининг дам маси Ибсол қўлига кирди ва ҳам м а томонларга Ибсол ово- заси тарқаб, шону ш авкати зўрайди. Ибсол садоцатли, тақводор ва номусли подшо^ эди. Ш ундай қилиб, Ибсол ўз акаси олднга қайтиб кел- са, хотин уни очиқ-ойдин алдаш пайига тушнб, бу иш- га қаттиқ киришади. Н иҳоят, Ибсолни алдай олмас- лигига к ўзи етгач, хотин энди динд сунбулн дориси- дан ёки зараб ул а зр ақ д а н 134 Ибсолга ичиринглар, деб ош паз ва дастёрга буюради. И ккови хотиннинг буйру- ғини баж о келтириб, унга м ивдоридан кўпроқ заҳар ичириш ади. Б у тадбир сабрли киш иларни ҳам бесабр 1{илди, кўпчиликни мусибатга чўмдирди. Бундан ҳатто ер ти тр аёзд н ; ер юзидаги з$ар бир ж онли нарса Ибсол- нинг ҳалок бўлишидан ғам у ^асратга тушиб, ҳатто Ибсолнинг ўзи эгалик қилган м ам лакатлардаги ва қи- лич билан қўлга олган ю ртлардаги киш илар ҳам ҳас- ратланиб, бу иш содир бўлганидан ғазабга келишди. Ч унки Ибсол ҳар бир ж онлининг назарида энг оли- жаноб, асл инсон, билим-маърнф атлн улуғ кнши тнм- соли эди. Ш ундан кейнн акасн бутун қулларндан воз кочди. У қулларинн озод қилиб, уларга худди ўз карнндош- уруғларидек илтифот қилди... Ш ундай қилиб, тангри Саломонга бир ҳукм орқа- ли хотинининг бу қилган иш ини ошкор қилди. Нати- ж а д а унга хотин, ошпаз, овқат таш увчилар томони- дан қилинган махфий иш лар м аълум бўлди. Улар зулм 1{илувчи киши учун бнздаги бор бўлган азобу уқубат- ларни билмадилар. Уларнинг учаласига ҳам Ибсолга ичирилгандек ҳўплаб задар ичирилди. Уларнинг уча- ласи ҳам ўлиб, ўз ж ойларидаёқ чириб кетдилар. Бун- дайларнинг ҳар бир қилган иш ларига яраш а ж азоим из ҳам бор. Биз кичик ва катта гунодлардан бехабар эмас- миз. А н и ; ҳисобланмаган ҳеч бир нарса йўц . Қайси бир дўстимизни ҳузурим изда бор ҳукмларДан истага- ни билан имтиҳон қилсак, у сабр қилса, ш унга яраш а м укоф отга сазовор бўлади. Озмунч'а кйш илар ўлди- рилмаганмиди-ю, озмунчаси ш аҳид қилинмаганмиди?! Ҳар бир ж он эгаси учун м аълум муддат бор(. Д аҳрга 85 қазо чиқариш дан олдин биз ҳар бир жон учун м аълум бир муддат ўлчаб берганмиз ва буни қазо китобида ёзганмиз. Б у ўш а ўлчаб берган м уддатдан ортиқча бўлмайди. Энди раббингга таваккул қил! Раббинг сен эш итган ва билган киш илардан ҳеч бирига қилм аган инъомларини сенга қилм адими?! Сен ўрганиш инг ке- рак бўлган дар бир ж ойда ҳ ақ нима эканини очиб кўр- сатди, сени ҳ ақ йўлга йўллади ва сенга ҳам м а ёрда- мини кўрсатди. |
