“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Сополтегин:- Нима ишинг бор?! Сени бу ерга ким чақирди?! 
Қоплон ботир:- Хоразмда бақириб гаплашмайдилар. Бақириб гаплашган 
одамнинг кекирдагини суғуриб оладилар! 
Сополтегин:- (дарғазаб, қиличини ғилофидан суғуриб) Нима, сени бу ерга ажал 
ҳайдаб келдими?! 
Қоплон ботир:- Қиличингни ғилофига солиб қўй! Бу даргоҳда, буюк ва 
табаррук одамларнинг ҳузурида қилич ялангочлаш гуноҳ! Агар қўлинг қичиб 
турган бўлса, ташқарига чиқиб қиличбозлик қилайлик! Мен ҳам Хоразмнинг 
уста киличбозларидан бири бўламан! 
Сополтегин:- (Ҳайрон, қиличини гилофига солади) Кимсан? 
Қоплон ботир:- Асли деҳқон. Вақти келганда аскарлик ҳам қилганман. Юртни 
босқинчилардан, келгиндилардан қўриқлаганман. Хозир эса миробман, мавлоно 
Абу Райҳон Муҳаммад ибн Аҳмад Берунийнинг бу соҳадаги ишларида 
ёрдамчилариман. Тушунарлими? 
Сополтегин:- Тушунарли! 
Қоплон ботир:-Ундай бўлса, вақт ғанимат, бу ердан тезроқ жўнаб қoлинглар! 
Мен биламан устознинг ишлари кўп, вақти оз! Бош қашишга ҳам қўллари 
тегмайди. Биламиз, сиз Берунийни Ғазнага олиб кетгали келгансиз. Аммо 
Беруний бормайди! Ўз ватанини ихтиёрий равишда тарк этмайди. Биз ҳам 
Берунийни ҳеч кимга бермаймиз! Беруний битта! Ёлғиз! Ўзимизга керак! Агар 
Беруний иккита бўлганда эҳтимол, биттасини султон Маҳмудга қарз бериб 
турган бўлардик, ўшанда ҳам ўйлашиб кўрардик. Эшикда ғазабланган оломон 
турибди. Ҳа, ҳо! (Ташқаридан оломоннинг шовқини эшитилади.) 
Эшитдингизми? Элчи жаноблари, илтимос, яхшиликча жўнаб қолинглар, 
беҳуда қон тўкилмасин! 

---

30 
Қоратегин:- (ғазабли) Дарди бедаво! Кетдик! Хайр, Абу Райҳон, кўришгунча! 
Қоратегин ва Сополтегин шитоб билан чиқиб кетишади. 
Беруний:- (ҳаяжонда) Раҳмат сизга, Қоплон ботир, бизни бир балодан 
қутқардингиз!