Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik


gapirma, qiyvormoq, qoyil qilmoq (gapni), qotirmoq (ishni)


Download 6.03 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/107
Sana02.11.2023
Hajmi6.03 Mb.
#1740289
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   107
Bog'liq
Z. Toxirov - Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik mahorati

gapirma, qiyvormoq, qoyil qilmoq (gapni), qotirmoq (ishni) va h.);
-erkalovchi 
-
kichraytiruvchi 
qo‘shimchali 
(bolakay, 
pichoqcha, kurakcha, bir burdagina va h).
29-§. Dag'al. takallufsiz nutq qo'pol, ters nutqligi bilan ajralib 
turadi. Obyektga bo‘lgan munosabat dag'alroq, dag‘al, y a’ni salbiy 
b o ‘ladi. Shaxs, narsa, xatti-harakatga beriladigan baho salbiyligi 
ancha 
bo‘rttiriladi. 
Albatta, 
bunday 
dag‘al 
munosabat 
“dushmanona” emas, balki xolisona hatto do‘stona b o iish i 
mumkin. Adresat o ‘z sha’niga qaratilgan nutqni diliga og‘ir 
olmasligi, uning dag‘alligi sababchisi o ‘zi ekanligini tushungani 
uchun suhbatdoshga nisbatan g ‘arazsiz holatda bo‘ladi.
108


30-§. So‘zlashuv nutqining funksiyaviy (vazifaviy) tavsifi 
uning asosiy uslubiy xususiyati hisoblanadi.
1. 
Nutq hech qanday tayyorgarliksiz, tuyqusdan yuzaga 
chiqadi (jumla, so 'z birikmasi, nutqiy konstruksiya): ahvolla 
yaxshimi, 
hayitiz 
muborak 
bo'lsin, 
uy 
ichila 
tinchmi? 
Charchamasdan yuribsizmi? va h. Y o‘lovchi, mijoz, xaridor, 
sotuvchi nutqida qolip nutq qismlari, tcgishli vaziyatga ko‘ra. 
yuzaga chiqishi tabiiy holdir.
31 -§. S o‘zlovchi nutqiga induviduallik xos bo'ladi. Sintaktik 
konstruksiyalar shaklan tum-taroqligi, y a’ni chala-chulpaligi
nutqiy qurilish to ‘liq emasligi va bu hoi bilan b o g iiq holda nutq 
(so‘zlashuv)ning uzuq-yuluqligi kuzatiladi: Man uyga, и yotoqqa; 
Qachon (kelasan)? - Ertaga (kelaman): Qancha (narxi, xarid 
qilinadigan narsaga ishora)? va h.
32-§. So'zlashuv nutqi uchun ayniqsa elipsis (tovush, so ‘z 
tushish) hodisasi xosdir (opke - olib kel; ...qarab tur - ukanga 

Download 6.03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling