Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik
егтау, ко ‘linay
Download 6.03 Mb. Pdf ko'rish
|
Z. Toxirov - Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik mahorati
- Bu sahifa navigatsiya:
- — p o t
77
егтау, ко ‘linay va h; A'tovush b a ’zan v ga (yeduv, ichduv, ко ‘rduv va h.). Birinchi shaxs ko’plik qo‘shimchasi vuz tarzida (boravuz, kelavuz, olavuz va h.) Hozirgi zamon fe’l shakli - vot tarzida (yozvotti, ishlavotti, ba’zan — p o t ga aylanadi choppotti va h.) va b. 2.Qipchoq lahjasi va uning shevalarida singarmonizm hodisasi saqlanib qolgan, 9 ta unli tovush mavjud. Talaffuzda / tovushi umuman uchramaydi. So‘z boshidagi у tovush j talaffuz etiladi (jo 'q, jo 7, jo p va h.); x tovush q ga aylanadi ( baqt, voqit va h.) о tovush a ga o ‘tadi (chach, chciy,jay va h.), / tovush ba’zan о va a ga (qana, keldima, bordima va h.), e tovushi o' ga aylanadi (to'ba, bo ‘dona va h.) Bulardan tashqari mazkur lahjada ko'pgina qadimgi turkiy tilga xos so‘zlar (checha — yanga, tulun - po'stin, b o ‘la - xolavachcha , lochira, kulchatoy va h.) saqlanib qolgan. 3 . 0 ‘g ‘uz lahjasi va shevalarida ham o ‘ziga xos talaffuz hamda qadimgi turkiy tilga oid so‘zlar uchraydi: galdim, qarago ‘z, qaydin, о 'g'lan, yoshulli, ae (q o i) va b. Demak, so‘zlashuv va talaffuzga ko‘ra, turkiy-o‘zbek tili asosiy lahjalari orasida sezilarli tafovut mavjud. Shunga ko‘ra, har bir lahja va uning shevalari vakili bo‘lmish nutq egasi, avvalo, o ‘z lahjasini va boshqa lahjalarga xos xususiyatlami yaxshi bilishi shart. Bu, ayniqsa, badiiy matn tahriri bilan shug‘ullanuvchi muharrirlar uchun kerak. 8-§. Adabiy nutq. Tilga bag'ishlangan barcha adabiyotlarda nutqning bu turi adabiy til deb ataladi. Shu kungacha nashrdan chiqqan barcha o ‘zbek tilshunosligiga bag'ishlangan darslik, o ‘quv qo‘llanma va boshqa tur adabiyotlarda mazkur termin qo‘llanilgan.20 Adabiy nutqqa turli manbalarda deyarli bir xil ta’rif beriladi: “Adabiy til umumxalq tilining ishlangan, sayqallashtirilgan va m a’lum normaga solingan formasidir”. “Adabiy til. Umumxalq tilining ishlangan, sayqal berilgan, m a’lum normalarga solingan, xalqning turli madaniy ehtiyoj lariga xizmat qiluvchi formasi” . 50 Qarang: Хозиргн учбек адабий тили. - Т.: Укитувчи. 1980; Лингвистик терминлараинг и х'хлн лугати.- Т.: Укитувчи, 1985; O'zM E.- Т.: ‘43'zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti, 1- jild, 2000. 124; OAV reklamalari uslubiyati nazariyasi va amaliyoti. - Т.: Universitet 2006. - 18-b. va b. 78 “M uayyan umumxalq tilining qayta ishlangan va m e’yorlashtirilgan, mazkur tilda so‘zlovchi xalqning madaniy ehtiyojlariga xizmat qiluvchi shakli” (Izohda qayd etilgan adabiyotlarga qarang). Hamon adabiy nutq umumxalq tilining ishlangan, sayqal Download 6.03 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling