Agrar siyosat va qishloq xo’jalik bozorlari doc

3. Технологик сиёсат: зарурияти, тамойиллари, ривожлантириш 
йўналишлари. 
Агросаноат мажмуини самарали ривожлантиришга сиёсий ва 
ижтимоий-иқтисодий шарт-шароитларни таъминлаш билан биргаликда 
техник қайта қуроллантириш ҳам муҳим аҳамият касб этади. Мамлакатимиз 
қишлоқ хўжалиги техник қуролланиш ва технология нуқтаи-назаридан фан 
янгиликлари ва жаҳондаги ривожланган мамлакатлар даражасидан анча 
орқада қолиб кетган. Фанда яратилаётган илмий янгиликлар аксари ҳолатда 
ишлаб чиқаришгача секин етиб борди. Натижада, агросаноат маҳсулотларига 
ҳаддан зиёд ортиқча харажатлар ва вақт сарфланади, айнан шу нарса ишлаб 
чиқариш 
натижасидан 
келадиган 
даромадларнинг 
пасайиши 
ва 
маҳсулотларни жаҳон бозорига чиқишига ҳам тўсиқ бўлади. Бундан ташқари 
ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларнинг сифатига ҳам таъсир кўрсатаяпти. 
Шунинг учун ҳам технологик сиёсат ишлаб чиқариш самарадорлигини 
ошириш ва ишлаб чиқариш сиёсатини тўла амалга ошириш гарови 
ҳисобланади.
Янги ишлаб чиқариш шароитларида барча тармоқлар сингари аграр 
тармоқда ҳам ишлаб чиқариш ва технологик сиёсатни илмий-техника 
тараққиёти асосида шаклланади ва ривожлантирилади. Турли иқтисодий 
шароитларда технология ривожланиш даражаси ва технологик укладлар деб 

---

49 
номланувчи маълум даврларда ривожланди ва шаклланди. Турли 
технологик укладлар қуйидаги турларга бўлинади. 
1. Биринчи технологик уклад (1785-1835 йй). Текстил саноатидаги янги 
технологиялар ва сув энергиясидан фойдаланишга асосланган. 
2. Иккинчи 
технологик 
уклад 
(1830-1880 
йй). 
Темир 
йўл 
транспортининг ривожланиши ва буғ двигателидан фойдаланишга 
асосланган ишлаб чиқаришни механизациялаштириш билан боғлиқ. Кичик 
фирмалар билан биргаликда мингдан ортиқ ишчиларга эга бўлган катта 
корхоналар ривожланган тадбиркорликнинг янги шакллари пайдо бўлди, 
кўпгина ҳиссадорлик жамиятлари пайдо бўлди. 
3. Учинчи технологик уклад (1880-1940 йй). Электр энергиясидан 
фойдаланиш, 
оғир 
машинасозлик 
ва 
электротехника 
саноатини 
ривожланиши, химия соҳасидаги янги кашфиётларга асосланади. Бозорда 
ҳукмронлик ҳолатини монополия ва олигополия эгаллади. Банк ва саноат 
капиталининг йириклашуви ва марказлашуви вужудга келди, уларнинг 
бирлашуви ва қўшилиши натижасида молия капитали пайдо бўлди. Биринчи 
жаҳон урушидан кейин давлат бу жараёнларда фаол иштирок этди. 
4. Тўртинчи