Agrologistika va biznes

1.3. Fermer xo‘jaligida ish yurtish tizimini yaxshilashning nazariy asoslari.

Respublikamizning mustaqillik yillarida qishloq xo‘jaligida o‘tkazilgan islohotlar jarayoni undagi ustuvor vazifalar, yo‘nalishlar, amalga oshirilgan iqtisodiy tadbirlar bilan belgilanadi. Qishloq xo‘jaligida keyingi yillarda o‘zining har tomonlama, jumladan, mulkchilik munosabatlari, manfaatdorlikning yuqoriligi, jahon qishloq xo‘jalik tajribasida sinalgan va hozirgi paytda rivojlangan mamlakatlar qishloq xo‘jaligida samarali xo‘jalik yuritish shakli sifatida o‘zini oqlagan fermer xo‘jaliklarini boshqarishni rivojlantirishga katta e’tibor qaratilmoqda.
Bozor iktisodiyotiga asoslangan respublika iktisodiyotini xar tamonlama rivojlantirishga aloxida e’tibor berilmokda. Ayniksa, fermer xo`jaliklarida ish yuritishni tugri yulga kuyish orkali ijro intizomini samarali ta’minlagan buladi. Vazirlar Mahkamasi tamonidan tuzilgan Respublika komissiyasi tamonidan utkazilgan manitoring natijalari buyicha mulk shaklidan kat’iy nazar, ularning ijro intizomi pastligi va ko‘p hollarda tashkilotchilik va nazorat faoliyatida jiddiy kamchiliklar mavjudligi aniklandi. Bunda, korxonalar ishlarini muntazam va qattiq nazorat qilish, faoliyatini sust muvofiqlashtirish, berilgan vazifalarni amalga oshirishga rasmiyatchilik bilan yondashish hollari bulganligi uchun xujjatlashtirish ishlarini yuritishda uziga xos bulgan kamchilliklar uchrab turmokda. Korxonalarda ishni tashkil kilishda, yukoridagi kamchilliklarni bartaraf etish bo‘yicha amaliy ishlarni uz o‘rniga kuyib, majlislar, turli yigilishlar, xar xil ma’lumotlar, axborotlar va statistik ma’lumot tayorlash buyicha kuplab mexnat va xarajatlar kilinmokda. Shu maksadda korxona raxbarlari mavjud kamchiliklarni bartaraf etish xujjatlashtirish ishlariga asosiy e’tiborni qaratmokqda. Korxona tamonidan turli korxonalarga oyiga, kvartallarda xisobot topshirishni ixchamlashtirilmoqda. Xisobot topshirishlar soni qisqartirildi. Xisobot shakli va tegishli korxonalarga to`lov usullari onlayn tizimiga o`tkazildi. Xujjatlashtirish ishlari to`liq ixchamlashtirilmoqda. Korxona rahbarlari va mutaxassislarning ijro intizomini mustahkamlashni amalga oshirish yuzasidan shaxsiy javobgarligini oshirish topshiriqlarining bajarilishini tashkil qilish bo`yicha bo‘yicha aniq dasturlar ishlab chiqilmoqda. Bunda, Prezident farmonlari, Hukumat qarorlari va topshiriqlarining so‘zsiz, o‘z vaqtida va to‘liq hajmda bajarilishi yuzasidan yuqori darajada shaxsiy javobgarligini ta’minlaydigan ta’sirchan tizimini yaratilmokda. Hukumatning ayrim qarorlarini bajarishga rasmiy munosabatda bo‘lishining har bir holati ko‘rib chiqilib, kamchiliklarni bartaraf etish va yechilmagan muammolarni hal qilish uchun ta’sirchan chora-tadbirlar ishlab chikilgan.
Ijtimoiy-iktisodiyotni rivojlanitirishda sobiq sovet tuzimida ham korxonalarda ish yuritish ishlari olib borilgan. Ayniqsa, agrar sohaga ihtisoslashgan hududlarda umumdavlat ish yuritish tizimi asosida faoliyat yuritilgan. Barcha yuridik xo‘jalik yurituvchi korxonalarda ishni tashkil etishni ilmiy asosda tashkil etilgan. Korxonada hujjatlashtirish ishlari asosan davlat tili uzbek tilida olib borilmokda. Ko‘pchilik rahbar va mutaxassislar, ish yurituvchilar hujjat ishlari mohiyatini to‘la o‘rganib yetmaganligi sababli, turli salbiy oqibatlarga uchrab turgan. Hujjatlarni yagona shaklga keltirishda ham o‘ziga xos yutuq va kamchiliklari mavjud bo‘lganligi uchun hujjat bilan ishlash ishlarini takomillashtirib borilgan.
Ish yuritish bu korxona va tashkilotlardagi yuz beradigan jarayonlarni tegishli hujjatlarda aks ettirib, ularni tartib bilan saqlab qo‘yish jarayonlariga aytiladi.
Ish yuritishning bevosita asosini hujjatlar tashkil etadi. Har qanday korxona, tashkilot yoki firma bo‘lishidan qat’iy nazar xo‘jalik faoliyatini hujjatlarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Shuning uchun har bir korxona o‘zining hujjatlariga egadir.
Hujjatlar kishilik jamiyatini uzluksiz faoliyatini tartibga solib turadi. Hujjatlar kechagina vujudga kelgan emas balki, kishilik jamiyati shakllanishi bilanoq bu jamiyat a’zolari o‘zaro munosabatlaridagi muayyan muhim holatlarni muntazam va qat’iy qayd etib borishga ehtiyoj sezganlar.
Hujjatlashtirish va ish yuritishning ahamiyati ikki omil bilan baholanadi. Birinchidan, boshqaruv mehnatining umumiy hajmida ish yuritish jarayonlarining salmog‘i katta bo‘lib, 30-60 foizga yetadi. Korxonalarni boshqarish jarayonida minglab xilma-xil hujjatlardan foydalaniladi. Ishlab chiqarishga oid jarayonlarning aksariyati hujjatlashtirish yordamida boshlanadi, amalga oshiriladi, nazorat qilinadi, hisobga olinadi, tartibga solinadi va nihoyasiga yetkaziladi.