Agrologistika va biznes
Download 423 Kb.
|
1.Атхам (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xududlar 2013y. 2014y.
- JAMI: 7 422,0 7 470,0
- Chinoz tumanida paxtaning hosildorligi ko‘rsatkichlari taxlili (s/ga)
- 2015y. 2015 yilda 2013 yilga nisb. %
- JAMI: 38,9 37,4
- 1-diagramma. Chinoz tumanida yillar bo‘yicha paxtaning hosildorligi (s/ga) 2.2.3-jadval
- Chinoz tumanida paxtaning Yalpi hosili ko‘rsatkichlari taxlili (tonna/ga)
- JAMI: 20 472,8 19 682,0
2.2.1-jadval
Hosildorlik - ishlab chiqarishning hamma xususiyatlarini, ularni ekinga ta’sirini o‘zida mujassamlashtiradigan ko‘rsatkich hisoblanadi. Ishlab chiqarishning ayrim omillari ekinlar hosildorligiga bevosita ta’sir etsa va bu ta’sirni ma’lum darajada miqdor hisobga olish imkoni bo‘lsada (mineral va organik o‘g‘itlar, suv ta’minoti, yangi nav, urug‘lik va hokazo), lekin ekinlar hosildorligiga bilvosita ta’sir etuvchi omillar ta’sirini bevosita miqdor jihatdan hisobga olish ancha qiyin (mehnatni tashkil qilish, mehnatga haq to‘lash, ishlarni o‘z vaqtida o‘tkazish va h.k.). Bundan tashqari hosildorlikka ta’sir etuvchi omillarning har biri o‘zi alohida ta’sir etmasdan, balki o‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldirgan holda ta’sir etgandagina yuqori natija beradi. Hosildorlik darajasiga tabiiy sharoitlar, tabiiy omillar ham katta ta’sir ko‘rsatadi. 2.2.1-Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki. Chinoz tumanida 2013 yilda 7422,0 gektar maydonga paxta ekilgan o‘lsa. 2015 yilga kelib bu ko‘rsatkich 7470,0 gektarga yoki 100,6 foizga ortgan. Paxta maydonining ortishi tuman xududlaridan Oxunboboev xududida 811,0 gektar o‘rniga 877,6 gektarga yoki 108,2 foizga ortgan. Paxta maydonining ortishiga sabab xududning to‘qay zonasidagi yerlarni o‘zlashtirganli yoki ekilmay turgan yerni oborotga kiritilganligi sabab bo‘ladi. Shuningdek, tumanning 7ta xududida xuddi shunday holat kuzatildi.Oxirgi yillarda tumanning ekin ekiladigan qariyib 2-3 ming gektar yerlari ekilmasdan qolib ketgan.Bunga yerda ishlaytigan tadbirkorlarga qulay shart-sharoit yaratib berilmaganligi sababli yerga dehqonchilik qilinmagan. Natijada tumanning paxta ekiladigan maydonlari keskin kamayib davlatga paxta xom-ashiyosini yetkazib berish keskin kamaygan. Ekin maydorlari qisqarganligini , tadbirkorlar o‘rtasida muhokoma qilinmaganligi va yerga ishlash istagi bo‘lgan fuqoralarni izlab topish ishlari amalga oshirilmagan. Natijada ekin ekishga yaroqli bo‘lgan yerlar tuman zaxirasiga olingan. Tumanning asosiy xududlarida bir gektardan olingan hosil miqdori turlicha bo‘lib, uni quyidagi 2.2.2. jadval ma’lumotlaridan ko‘rib chiqamiz. 2.2.2-jadval
2.2.2-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki. Chinoz tumanida 2013 yilda 7422,0 gektar paxta maydonininghar bir bir gektaridan o‘rtacha 38,9 s/ga bo‘lgan bo‘lsa, 2015 yilga kelib bu ko‘rsatkich (7470,0 gektar) 37,9 s/ga yoki 97,5 foizni tashkil etadi. Demak, bir gektardan olinmagan bir sentner paxta hisobiga. tuman bo‘yicha 747tonna paxta olinmagan deb hisolanadi. Jadvaldagi ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, tumandagi 14 ta xududdan 8ta xududda har bir gektar yerdan olingan hosili keskin kamaygan. Agar paxta maydonidan samarali foydalanmasa, hosildorlik keskin kamayib ketadi. Qishloq xo‘jaligi ekinlarining xosildorligiga ta’sir qiluvchi omillar: almashlab ekishga mo‘ljallangan yerlarning o‘zlashtirilishi, yuqori sifatli urug‘liklar bilan ta’minlanishi, o‘g‘it va zaxarli ximikatlarning qo‘llanilishi, melioratsiya ishlarining bajarilishi, xamma ishlarning rejaga muvofiq muddatda bajarilishi, ma’lum miqdorda xosilning nobud bo‘lishi, asosiy ishlarning mexanizatsiyalashtirilishi, mexnatning tashkil etilishi va unga xaq to‘lash hamda yil mobaynidagi ob –xavo xususiyatlarini taxlil qilishga ayniqsa jiddiy e’tibor berish kerak. Bu o‘z navbatida yalpi mahsulot yetishtirish hajmiga ham keskin ta’sir qiladi. 1-diagramma. Chinoz tumanida yillar bo‘yicha paxtaning hosildorligi (s/ga) 2.2.3-jadval
2.2.3-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki Chinoz tumanida 2013 yilda paxtadan 20472,8 tonna mahsulot ishlab chiqarilgan bo‘lsa, 2015 yilga kelib bu ko‘rsatkich 20601 tonna yoki 100,6 foizni tashkil etgan. Tumanda solishtirilayotgan yillada (2013-2015) 8ta xududda paxta yetishtirish hajmi kamaygan. Avvalo shu xududlarna paxta ekin maydoni keskin kamaygan. Shu bilan bir qatorda hosildorligi ham pasaygan. Natijada paxtaning yalpi hosili kutilgan darajada bo‘lmadi. Tumandagi barcha fermer xo‘jaliklari tamonidan hukumatimiz tamonidan olib borilayotgan islohatlarni to‘g‘ri tushunib, amaliyotga tadbiq etish yo‘llarini izlash kerak. Bu o‘z navbatida mulkga bo‘lgan munosobatni yaxshilaydi, daromadni oshirilishiga zamin yaratadi, yerga mehr berish va foyda olishga ishonch o‘yg‘onadi. Tumandagi vermer xo‘jaliklariga to‘g‘ri keladigan ekin maydoni va yalpi hosilni 2.2.4 jadval ma’lumotlaridan ko‘rib chiqamiz. 2.2.4-jadval
Download 423 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||