Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari kafedrasi
Fanning tarkibini o’zlashtirishga qo’yiladigan talablar
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
1.1.2. Fanning tarkibini o’zlashtirishga qo’yiladigan talablar. Fanni o’zlashtirgandan keyin talaba: quyidagi nazariy bilimlarga ega bo’lishi va ulardan foydalana olishi zarur: - hodisani o’rganishning matematik modelini va uni yechish usulini tanlay bilishi; - tadqiq qilinayotgan ob’yekt uchun aniq xarakteristikalar berishi; - mustaqil hisoblash matematikasi usullarini qo’llay bilishi; - nazariy bilimlariga asoslanib maxsus dasturlar paketidan foydalangan holda biror algoritmik tilda masalani yechishning dasturini tuzishi; - olingan natijalarni tahlil qila bilishi; quyidagi amaliy ko’nikmalarni egallashi zarur: - mustaqil bilim olish; - hisoblash matematikasi usullarini amalaiy masalalarni yechishga qo’llash; - maxsus dasturlar paketidan foydalanish; - natijalarni tahlil qila bilish; 14 quyidagilar haqida tasavvurga ega bo’lishi zarur: - hisoblash matematikasi usullarining universialligi; - o’rganilayotgan ixtiyoriy ob’yektni diskretlashtirish jarayoni; - zamonaviy axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish; - maxsus dasturlar paketi; - sodda amaliy masalalarning hisoblash matematikasi usullari yordamida olingan yechimlari; quyidagilar yuzasidan malakalarni egallashi zarur: - tadqiqot ob’yektining matematik modelini tuzish jarayoni va uni tadqiq qilishga chekli elementlar usulini qo’llay bilish; - masalaning diskret modelini tuzish, bazis funksiyalarni tanlay bilish; - approksimatsiyalash, turg’unlik va yaqinlashshga tekshira bilish; - maxsus dasturlar paketidan foydalanib, sodda amaliy masalalarni yechish. 1.1.3. Fanning boshqa fanlar bilan bog’liqligi va uslubiy jihatdan uzviy ketma-kerligi (Fanning boshqa turdosh fanlar bilan o’zaro aloqadorligi va uzviyligi haqida ma’lumot beriladi). Ushbu fan matematik analiz, algebra, analitik va differensial geometriya, differensial va integral tenglamalar, matematik fizika tenglamalari fanlari bilan bog’langan bo’lib, bu fanlar talabalarning taqribiy hisob usullarini (aynan chekli elementlar usulini) chuqur o’zlashtirishlari zarur hisoblanadi. Shuningdek, talabalar turli texnik obyektlar hisoblarini ilg’or va zamonaviy hisob usullarida bajara olishlari, hisob ishlarini shaxsiy kompyuterlarda bajara olishlari uchun ular informatika va axborot texnologiyalari fanini mukammal o’zlashtirib, yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini tadbiq qilgan holda, Maple, Mathlab, Mathematica va MathCad kabi matematik dasturlar va mavjud elektron darsliklardan unumli foydalanib, dastur tuzishlari hamda uni amalda bajara olishlari kerak. Bunda asosan, talabalar ma’ruzalar matnlarini o’rganish, uni amaliyot ishlari bilan birgalikda olib borish hamda amaliy mashg’ulotlar materiallarini shaxsiy kompyuterlarda bajarish ko’nikmalarni hosil qilishi kerak. Fanni o’rganishda mashg’ulotlarning ma’ruza, amaliyot mashg’ulotlari, mustaqil ta’lim shakllaridan foydalaniladi va interfaol usullarning aqliy hujum, klaster, taqdimot, bumerang va boshqa yangi pedagogik texnologiya elementlari qo’llaniladi. 1.2. FANNING HAJMI VA MAZMUNI 1.2.1 Fanning hajmi № Mashg’ulot turi Ajratilgan soat rejada (3-semestr) 1. Nazariy mashg’ulot 32 2. Amaliy mashg’ulot 30 3. Лабаратория машғулотлар 10 4. Mustaqil ish 80 JAMI: 152 15 1.2.2. Fanning ta’lim standartlariga asoslangan mazmuni Nazariy ma’ruzalarni mazmuni. Hisoblash matematikasi fanining tarixini o`rganish. Taqribiy sonlarni kelib chiqishi, xatolar nazariyasi va ularni kelib chiqishi manbalarini o`rganish. Chiziqli va chiziqli bo`magan tenglamalarni amaliy masalalarni yechish bilan bog`lanish. Hisoblash matematikasi fanining sonli usullarini o`rganish va tenglamalarni yechishga qo`llanilishini o`rganish. Interpolyasiyalash, taqribiy integrallash, oddiy differensiya tenglamalarini taqribiy yechish usullarini o`rganish. Simpson funksiyalar bilan yaqinlashtirish masalalarini o`rganish. Har bir usulni kompyuterda hisoblash algoritmi, blok-sxema, dasturini tuzish mexanizmini o`rganish kabi masalalar bilan chuqur tanishtirishdan iborat. Amaliy mashg’ulotlar mazmuni Taqribiy sonlar sohasini o`rganish. Xatolar nazariyasi va ularni taqribiy sonlarni xatolarini chegarasini aniqlash usullarini algoritmi va dasturini tuzish. Chiziqli va chiziqli bo’lmagan tenlamalarni taqribiy yechish uchun dastlabki yaqinlashashani tashlash usullarni o’rganish va bularni 1-ta tenglamani yechish uchun ko’llash. Sonli yaqinlashishi masalasini o`rganish va ularni kompyuterda tahlil qilish. Gauss, Zeydel, Iterasiya usullari bilan amaliy masalalarni yechish. Interpolyasion formulalarni amaliy masalalarni o`rganish uchun qo`llash. Integrallarni taqribiy yechish usullarini va ODT-ni taqribiy yechish usullarini kompyuterda hisoblashni o`rganish. Barcha yechilayotgan usullarga algoritm, blok-sxema va dastur tuzib natija olish va taxlil qilib kompterda tegishli xulosa chiqarish va tavsiyalar berish. Laboratoriya mashgulotlari mazmuni Laboratoriya mashg`ulotlarida har bir ochilayotgan teglama amaliy masalalarni yechishdan kelib chiqayotganligini talabalarga misollar bilan tushuntirish va olingan natijalarni taqqoslash va tegishli xulosalar chiqarish va tavsiyalar berish. Hisoblash matematikasini har bir usulini amaliy misollarni yechishda qo`llash maqsadi, asosiy vazifani, olingan natijalarni tahlili va ularni qo`llash sohalarini aniqlashdan iborat. Har bir yechilayotgan misol va masalalar algoritm, blok-sxema, dastur tuzib natija olish va ularni sonli yaqinlashishi jarayonini o`rganish va ularni unumdorligini aniqlashdan iborat. 1.2.3. Fan mashg’ulotlari mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soat Nazariy mashg’ulotlar mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soat 3-semestr (32 soat) 1-ma’ruza (2 soat): Xatoliklar nazariyasi va ularni kelib chiqish manbalari. Xatoliklarni turlari va uning taraqiyotdagi o’rni va ishlatish sohasi. 2-ma’ruza (2 soat): Ildizlarni ajratish. Chiziqli bo`lmagan tenglamalarni yechish 16 usullari (1 ta tenglama uchun). Chiziqli bo’lmagan tenglamalarni taqribiy yechishda dastlabki yaqinlashishni o’rni va sonli yaqinlashish haqidagi ma’lumotlar. 3-ma’ruza (2 soat): Chiziqli bo`lmagan tenglamalar sistemasini yechish usullari (Nyuton, Iterasiya). Chiziqli bo’lmagan tenglamalar sistemasini hayotdagi masalalar bilan bog’liqligi va uni taqribiy yechish usullari. 4-ma’ruza (2 soat): Chiziqli algebraning taqribiy usullari. Yakobi, Zeydel va iterasiya usullari . . Chiziqli bulmagan tenglamalarni taqribiy yechish usullari va uni taqqloslash, dastlabki yaqinlashishni tenglash. 5-ma’ruza (2 soat): Funksiyalarni yaqinlashtirish va interpolyasiyalash masalasining quyilishi. Yechimning mavjudligi va yagonaligi. Funksiyalarni yaqinlashtirish masalasining mohiyati va uni amaliy masalalarni yechishiga qo’llanilishi. 6-ma’ruza (2 soat): Lagranj interpolyasiyalash formulasi. Koldik xad baxosi. Yeytken sxemasi.Algoritm tuzish. Interpolyasiyalash masalasini mohiyati uni qoldiq hadini baholash va algoritm, blok – sxema va dastur tuzish. 7-ma’ruza (2 soat): Ayirmalar nisbati ishtirokida tuzilgan interpolyasion formulalar. Ayirmali sxemalarni interpolyasion formulalari tuzishdagi o’rni. 8-ma’ruza (2 soat): Teng oraliqlar uchun interpolyasion formulalar. Tugunlarni joylashishi va unga mos interpolyasion formulalari,amaliy masalalarni yechishga qo’llanilishi. 9-ma’ruza (2 soat): Karrali tugun nuqtali interpolyasion ko`phadlar. Karrali tugun nuqtalar va ularni interpolyasion formulalarni qurishdagi ahamiyati. 10-ma’ruza (2 soat): Xos qiymat va xos vektor va ularni topish usullari. Xos qiymat va xos vektorni topish amaliy masalalarni yechish bilan bog’liqligini ko’rsatish. 11-ma’ruza (2 soat): Danilevskiy va Loverye usullari. Xos qiymat va xos vektorlarni topish usullarini algoritm, blok – sxema, dasturini tuzish. 12-ma’ruza (2 soat): Taqribiy integrallash.Tug`ri to`rtburchak, trapesiya, Simpson formulalari. Umumlashgan kvadratur formulalar . Integrallarni taqribiy yechish usullari va ularni taqqoslash. 13-ma’ruza (2 soat): Algebraik aniqligi yeng yuqori kvadratur formulalar. Karrali integrallarni taqribiy hisoblash usullari. Karrali integrallarni hisoblash algoritmi, blok – sxema, dastur tuzish. 14-ma’ruza (2 soat): Oddiy differensial tenglamalarni yechish usullari. Oddiy diferensial tenglamalarni taqribiy yechish usullari va sonli natijalar olish va uni taqqoslash. 15-ma’ruza (2 soat): Sonli differensiallash. Sonli differensiallash xatoligi. Uch tugun nuqtali formulalar. Sonli differensiallashning asosiy moxiyati va uni amaliy masalalarini yechish bilan bog’liqligi. 16-ma’ruza (2 soat): Splaynlar bilan yaqinlashish (chiziqli va kubik). O`rtacha kvadratik yaqinlashish. Splayn bilan yaqinlashtirish va uni amaliy masalalarni yechishga qo’llanilishi. Amaliy mashg’ulotlar mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soat 17 3-semestr (30 soat) 1-amaliy mashg’ulot (2 soat): Hisoblash matematikasining predmeti va metodlari 2-amaliy mashg’ulot (2 soat): Xatolar nazariyasi va ularni kelib chiqish manbalari 3-amaliy mashg’ulot (2 soat): Ildizlarni ajratish usullar 4-amaliy mashg’ulot (2 soat): Sonli tenglamalarni yechish usullari 5-amaliy mashg’ulot (2 soat): Chiziqli tenglamalar sistemasini yechish usullari. 6-amaliy mashg’ulot (2 soat): Chiziqli tenglamalar sistemasini yechish usullari va ularni yaqinlashishi 7-amaliy mashg’ulot (2 soat): Chiziqli bo’lmagan tenglamalar sistemasini yechish usullari (Gauss va Zeydel usullari). 8-amaliy mashg’ulot (2 soat): Chiziqli bo’lmagan tenglamalar sistemasini yechish usullar.(Iterasiya, kvadrat ildizlar metodi) 9-amaliy mashg’ulot (2 soat): Funksiyalarni interpolyasiyalash. Lagranj interpolyasion formulasi. 10-amaliy mashg’ulot (2 soat): Nyutonning 1-2 interpolyasion formulalari. (Teng uzoqlikda va teng uzoqlikda bo’lmagan tugunlar uchun). 11-amaliy mashg’ulot (2 soat): Markaziy ayirmali interpolyasion formulasi va ularning yaqinlashishi. 12-amaliy mashg’ulot (2 soat): Matrisaning Krilov usuli bilan xos son va xos vektorlarini hisoblash 13-amaliy mashg’ulot (2 soat): Gaussning 1-2-interpolyasion formulalari 14-amaliy mashg’ulot (2 soat): Funksiyalarning yaqinlashishi va splayn tushunchasi 15-amaliy mashg’ulot (2 soat): Integrallarni taqribiy hisoblash usullari. Gauss tipidagi kvadratur formulalar. Oddiy differensial tenglamalarni yechish usullari. Laboratoriya mashg’ulotlari mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soat 3-semestr (10 soat) 1-laboratorita mashg’uloti (2 soat): Chizikli tenglamalarni yechish usullariga algoritm va dastur tuzib natija olish. 2-laboratorita mashg’uloti (2 soat): Chizikli bulmagan tenglamalarni yechish usullari algoritm va dastur tuzib natija olish 3-laboratorita mashg’uloti (2 soat): Interpolyasion formulalarga algoritm va dastur tuzish. 4-laboratorita mashg’uloti (2 soat): Integrallarni takribiy xisoblash usullariga algoritm va dastur tuzish 5-laboratorita mashg’uloti (2 soat): ODT-ni takribiy yechish usullariga algoritm va dastur tuzish. Mustaqil ta’lim mashg’ulotlairi mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soat 18 3-semestr (80 soat) 1-Mustaqil ish (2 soat):Markaziy ayirmali jadvallar va ularga mos keladigan formulalar. 2 -Mustaqil ish (4 soat):Gaussning 1-2 interpolyasion formulalari. 3 -Mustaqil ish (4 soat):Stirling va Bessel interpolyasion formulalari. 4 -Mustaqil ish (3 soat):Trigonometrik funksiyalarni urtacha kvadratik yakinlashtirish (uzluksiz xol). 5 -Mustaqil ish ( 3 soat):Trigonometrik funksiyalarni urtacha kvadratik yakinlashtirish ( diskret xol). 6 -Mustaqil ish ( 4 soat):Karrali integralarni takribiy xisoblash usullari. 7 -Mustaqil ish (4 soat):Chizikli algebraik tenglamalar sistemasini yechishda graidiyentlar usuli. 8 -Mustaqil ish (4 soat):ChTS.-yechishda yeng kichik kvadratlar usuli. 9 -Mustaqil ish (4 soat):Matrisaning xarakteristik kupxadini topishda xoshiyalash usuli. 1 0 -Mustaqil ish (4 soat):Algebraik va transendent tenglamalarni takribiy yechishning grafik usuli. 1 1-Mustaqil ish (4 soat):Algebraik va transendent tenglamalarni takribiy yechishning Vatarlar usuli. 1 2 -Mustaqil ish (4 soat):Algebraik va transendent tenglamalarni takribiy yechishning ikkiga bulish usuli. 1 3 -Mustaqil ish (4 soat):Adamsning ikkinchi va uchinchi tartibli oshkor va oshkormas formulalarini keltirib chikarish. 1 4 -Mustaqil ish (4 soat):Integrallarni takribiy xisoblash formulalari. 1 5 -Mustaqil ish ( 4 soat):Oddiy diferensial tenglamalarni takribiy yechish usullari. 1 6 -Mustaqil ish (3 soat):Xisoblash matematikasining tarixi, predmeti va metodi. 1 7 -Mustaqil ish ( 3 soat):Xozirgi zamon xisoblash mashinalari va sonli metod nazariyasi. 1 8 -Mustaqil ish (3 soat):Masalalarni sonli yechishdagi natijalar xatosi. 1 9 -Mustaqil ish (3 soat):Xisoblash matematikasida yukotolmas xato. 20 -Mustaqil ish (3 soat):Algebraik tenglamalarni ildizlarini ajratish. 2 1-Mustaqil ish (3 soat):Kupxad va uning xosilalari kiymatlarini xisoblash. 2 1-Mustaqil ish (3 soat):Kiskartirib aks yetish prinsipi. 23 -Mustaqil ish ( 3 soat):Metrik fazo xakida tushuncha 1.3. FANNI O’QITISH JARAYONINI TASHKIL ETISH VA O’TKAZISH BO’YI-CHA TAVSIYALAR. (Fanni o’qitish shakli, vositalari, texnologiyasi va metodlari). 1.3.1. Nazariy mashg’ulotlarga tayyorgarlik. Bu jarayonga tayyorgarlik ko’rishda faqatgina ma’ruza materiallari bilan cheklanib qolmasdan, balki bir necha uslubiy qo’llanma va darsliklardan foydalanish lozim. Bu bir tomondan dars hajmining kamligi sababli ma’ruza darslarida yetkazishning imkoni bo’lmagan mavzularni to’ldirishga, ikkinchi tomondan esa 19 chuqur bilim olish va masalalarni yechish ko’nikmalarni shakllantirishga yordam beradi. Bu o’z navbatida talabaning mustaqil bilim olishini, adabiyotlar bilan ishlash ko’nikmalarini shakllantiradi. 1.3.2. Amaliy mashg’ulotlarni o’qitish jarayonini tashkil etish va uni o’tkazishga tayyorgarlik bo’yicha tavsiyalar. Talabaning nazariy ma’lumotlarni va umumiy fanni o’zlashtirish darajasi uning amaliy masalalarni, seminar mashg’uloti materiallarini bajarishi, masalalarni mustaqil yecha olishi, uy vazifalarini bajara olishi darajasi va samaradorligi bilan aniqlanadi. Shuning uchun talaba fanning har xil bo’limlaridagi tipik masalalarni mustaqil yechish ko’nikmalarini egallashi lozim. Bu jarayonda talaba o’rganilayotgan fanning ma’nosiga chuqurroq yetib borgan holda aniq amaliy masalalarni yechishda umumiy nazariy qonuniyatlarni qo’llay oladi. Buning uchun talaba amaliyot darslarida qiyinlik darajasi oshib boruvchi kamida 5-6 ta masala yechishi zarur. Darsdan tashqari mustaqil ish va uy vazifasi sifatida talabaga o’rtacha qiyinlikdagi va uslubiy manbalardan foydalangan holda yechish mumkin bo’lgan masalalarni berish maqsadga muvofiq. Bunda o’tilgan nazariy ma’lumotlar va masalalar yechishning maxsus uslublaridan foydalanilishiga e’tibor berish kerak. Shunday qilib, talabani shu fanga kiruvchi har xil bo’limlarga oid masalalarni nazariy ma’lumotlarga tayanib yechishga o’rgatiladi. Bu jarayonda quyidagi uslubiy xarakterga ega qoidalarni e’tiborga olish maqsadga muvofiq: masalaning qo’yilishini qisqacha yozish, bunda berilgan ma’lumotlarning hamma-sini yagona birliklar sitemasiga o’tkazish, lozim bo’lganda ba’zi spravochnik o’zgarmaslarini kiritish; masalani yechish jarayonida qo’llaniladigan barcha zaruriy qonuniyatlarni o’zida aks ettiruvchi noma’lum miqdorlarni izlashning mantiqiy yo’llarini topgan holda masalani tahlil qilish; masala shartining grafik tasvirini (eskizini) chiza bilish; masalani yechishning ketma-ketligini izohlashlar bilan bajara olish; o’lchamlarni tekshira olish, berilgan ma’lumotlardan to’la foydalana olish, yechimning ishonchliligini baholay olish; masalaning yechimini yetarlicha aniqlik bilan hisoblay bilish; olingan sonli natijalarning mantiqiy maqsadini baholay bilish va ulardan zaruriy mexanik xulosalar chiqara bilish. Talabaning amaliyot darslaridagi topshiriqlarni, uy vazifalarini va mustaqil ish topshiriqlarini bajarishini nazorat qilish va baholashning quyidagi uslubiga e’tiborni qaratish maqsadga muvofiq: uy vazifalarini tekshirish; nazorat topshiriqlarini bajarishini tekshirish; dars davomida o’zlashtirishini nazorat qilish; mustaqil ish topshiriqlari himoyasi. Amaliyot mashg’uloti topshirig’ini bajarishdan kutiladi-gan natijalar: mavzu yuzasidan bilimlarni tizimlashtirish va mustahkamlash; amaliy masalalarni yechishda nazariy tushunchalardan foydalana bilish; 20 masalani yechishning to’g’ri usulini tanlay bilish; masalani mustaqil yechish ko’nikmasini hosil qilish; masalaning yechimini mustaqil tahlil qila bilish. 1.3.3. Amaliyot mashg’uloti topshirig’ini bajarishdan kutiladigan natijalar: mavzu yuzasidan bilimlarni tizimlashtirish va mustahkamlash; amaliy masalalarni yechishda nazariy tushunchalardan foydalana bilish; masalani yechishning to’g’ri usulini tanlay bilish; masalani mustaqil yechish ko’nikmasini hosil qilish; masalaning yechimini mustaqil tahlil qila bilish. 1.3.4. Laboratoriya mashg’uloti topshirig’ini bajarishdan kutiladigan natijalar: mavzu yuzasidan bilimlarni tizimlashtirish va mustahkamlash; laboratoriya mashg’uloti topshirig’ini bajarishda nazariy tushunchalardan foydalana bilish; topshiriqni bajarishning to’g’ri usuli va ketma-ketligini tanlay bilish; topshiriqni mustaqil bajarish va uni amaliyotga qo’llay bilish ko’nikmasini hosil qilish; topshiriqning yechimini mustaqil tahlil qila bilish. 1.3.5. Seminar mashg’uloti va mustaqil ish topshirig’ini bajarishdan kutiladigan natijalar: mavzuga oid qo’shimcha materiallarni axborot manbalari (kutubxona, internet tarmog’i, vaqtli matbuot va hokazo) dan topish, konspektlashtirish va ularni o’rganish; mavzu yuzasidan matn bilan ishlash, bilimlarni tizimlashtirish va mustahkamlash; fikrlar ketma-ketligini tanlay bilish; o’z ustida malakaviy ishlashni o’rganib borish; nutqni rivojlantirish va eslab qolish qobiliyatini kuchaytirish; o’z fikri va guruh fikrini tahlil qilib, bir yechimga kelib, yakuniy xulosani bayon qilish; mavzuni hayotiy voqyealar bilan bog’lash; mustaqil tahlil va xulosalar chiqara bilish; pedagogik mahoratni shakllantirib borish. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling